Πλάτωνας

Ο Πλάτωνας ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος από την Αθήνα, ο πιο γνωστός μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του Αριστοτέλη.

 

 Το έργο του, που με τη μορφή φιλοσοφικών διαλόγων έχει διασωθεί ολόκληρο, άσκησε τεράστια επιρροή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γενικότερα στη δυτική φιλοσοφική παράδοση μέχρι και σήμερα.

Μεταξύ άλλων, έγραψε την Απολογία του Σωκράτους, το Συμπόσιο όπου μιλά για την φύση του έρωτα, ενώ σε δύο μακρούς διαλόγους, την Πολιτεία και τους Νόμους, περιέγραψε την ιδανική πολιτεία.

Τα έργα του Πλάτωνα είναι 36 και όλα, εκτός από την Απολογία, διαλογικά. Μεταξύ των άλλων υπήρξε και ο ιδρυτής της Ακαδημίας της Αθήνας.

 ***********************************

Είπε

Αγαθώ περί ουδενός εγγίγνεται φθόνος ούτε φόβος ούτε οργή ή μίσος.

Σημαίνει: Στον καλό άνθρωπο για κανένα λόγο δεν δημιουργείται φθόνος ούτε φόβος ούτε οργή ή μίσος.

*****

Αδικία έξις υπεροπτική νόμων.

Σημαίνει: Είναι έλλειψη δικαιοσύνης η συνήθεια να περιφρονούνται οι νόμοι.

*****

Αεί ο θεός γεωμετρεί.

*****

Αιτία ελομένου, θεός αναίτιος.

Σημαίνει: Την ευθύνη την έχει αυτός που επιλέγει, ο θεός δεν είναι ο υπαίτιος.

*****

Άνθρωπος: ο αναθρών ά όπωπε. 

Σημαίνει: Άνθρωπος: αυτός που αναλογίζεται και κρίνει όσα έχει δει.

 *****

Άνθρωπος τελειωθείς βέλτιστον των ζώων, χωρισθέν δε νόμου και δίκης, χείριστον πάντων.

*****

Άρα το όσιον ότι όσιόν εστιν, φιλείται υπό των θεών, ή ότι φιλείται όσιόν εστιν.

Σημαίνει: Το καλό είναι καλό επειδή αρέσει στους θεούς ή αρέσει στους θεούς επειδή είναι καλό;(η συνέχεια: «Ομολογούμεν το μεν όσιον δια τούτο φιλείσθαι, ότι όσιόν εστιν, αλλ’ ου διότι φιλείται, όσιον είναι»)

*****

Αριθμός άπειρος πλήθει.

Σημαίνει: Το πλήθος των αριθμών είναι άπειρο.

*****

Άριστον υγιαίνειν, δεύτερον δε κάλλος, τρίτον δε πλούτος.

Σημαίνει: Το καλύτερο είναι η υγεία, το δεύτερο η ομορφιά, το τρίτο ο πλούτος.

*****

Αρχή ήμισυ παντός.

*****

Γνώση χωρίς δικαιοσύνη πρέπει να ονομάζεται πανουργία και όχι εξυπνάδα. 

*****

Δεν είναι δυνατό όλοι οι άνθρωποι να είναι ολοκληρωτικά ευτυχισμένοι και μακάριοι, αλλά μόνο λίγοι.

*****

«Δεν ξέρω τίποτα άλλο, για το οποίο κάθε λογικός άνθρωπος θα έπρεπε να νοιάζεται περισσότερο, παρά το πώς το παιδί του θα γίνει ο πιο καλός άνθρωπος.»

*****

Δια την των χρημάτων κτήσιν πάντες οι πόλεμοι γίγνονται.

Σημαίνει: Όλοι οι πόλεμοι γίνονται για την απόκτηση υλικών αγαθών.

*****

Δούλοι γαρ και δεσπότης ουκ αν ποτέ γένοιντο φίλοι.

*****

Ζώον δίπουν άπτερον. (ο ορισμός του ανθρώπου κατά τον Πλάτωνα)

*****

Εάν μη οι βασιλείς φιλοσοφήσουν, ουκ έστιν των δεινών παύλα.

*****

Εις ευ φρονών μυρίων μη φρονούντων κρείττων εστί.

Σημαίνει: Ένας που σκέφτεται σωστά είναι καλύτερος από μύριους που δεν σκέφτονται.

*****

Εισί γάρ δή οι περί τάς τελετάς ναρθηκοφόροι μέν πολλοί, βάκχοι δε τε παύροι.

Σημαίνει: Πολλοί έλαβαν μέρος εις τα [ελευσίνια]μυστήρια αλλά λίγοι είναι οι εκλεκτοί.

*****

Εις τελειότητα του ανθρώπου τρία δει συνδράμειν: φύσιν, μάθησιν και άσκησιν.

*****

Εμπειρία μεν ποιεί τον αιώνα ημών πορεύεσθαι κατά τέχνην, απειρία δε κατά τύχην.

Σημαίνει: Η εμπειρία μας κάνει να πορευόμαστε στη ζωή ξέροντας τι κάνουμε, ενώ με την απειρία βαδίζουμε στην τύχη.

*****

Επ’ ευτυχία τη μεγίστη παρά θεών η τοιαύτη μανία δίδοται.

Σημαίνει: Η μεγαλύτερη ευτυχία που δίνεται από τους θεούς είναι αυτή η μανία [ο έρωτας].

*****

Επιστήμη ποιητική ευδαιμονίας.

Σημαίνει: Η γνώση δημιουργεί ευδαιμονία

*****

Ευνομία πειθαρχία νόμων σπουδαίων.

Σημαίνει: Ευνομία είναι η υπακοή σε σπουδαίους νόμους.

*****

Η άγαν ελευθερία έοικε εις άγαν δουλείαν μεταβάλλειν.

Σημαίνει: Φαίνεται πως η υπερβολική ελευθερία μετατρέπεται σε υπερβολική υποδούλωση.  (Πολιτεία 564Α)

*****

Ηδονών ήδιον έπαινος.

Σημαίνει: Από όλες τις ηδονές ο έπαινος είναι η πιο γλυκιά.

*****

Η ψυχή διαιρείται εις τρία: το μεν γαρ αυτής εστι λογιστικόν, το δε επιθυμητικόν, το δε θυμικόν.

*****

Θεός ουδαμή ουδαμώς άδικος.

Σημαίνει: Ο θεός δεν είναι ποτέ και καθόλου άδικος.

*****

Καθεύδων ουδείς ουδενός άξιος, ουδέν μάλλον του μη ζώντος.

Σημαίνει: Αν κοιμάται [συνέχεια] κανείς, δεν είναι άξιος για τίποτα, όχι περισσότερο από κάποιον που δεν είναι ζωντανός.Ου το ζην περί πλείστου ποιητέον, αλλά το ευ ζην.Αυτό που αξίζει δεν είναι να ζεις για να αποκτήσεις περισσότερα αλλά να ζεις καλά.—  Κριτίας

*****

Κοινωνία γαρ ψυχή και σώματι διαλύσεως ουκ έστιν η κρείττον.

Σημαίνει: Η ένωση της ψυχής και του σώματος [η γέννηση] δεν είναι με κανένα τρόπο καλύτερη από το χωρισμό τους [το θάνατο].

*****

Μάλλον αδικείσθαι ή αδικείν.

Σημαίνει: Καλύτερα να σε αδικούν παρά να αδικείς.

*****

Ο αληθινός άρχων ου πέφυκε το αυτώ συμφέρον σκοπείσθαι αλλά το τω αρχομένω.

Σημαίνει: Ο αληθινός άρχοντας δεν πρέπει να κοιτάζει το δικό του συμφέρον αλλά των υπηκόων του.

*****

Ο εντός της ψυχής προς αυτήν διάλογος… επωνομάσθη διάνοια.

*****

Ο θάνατος τυγχάνει ων, ως εμοί δοκεί, ουδέν άλλο ή δυοίν πραγμάτοιν διάλυσις, της ψυχής και του σώματος απ’ αλλήλου.

Σημαίνει: Νομίζω πως ο θάνατος δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο διαχωρισμός δύο πραγμάτων, του ενός από το άλλο, δηλαδή της ψυχής από το σώμα.

*****

Ομολογείν άρα ημίν και ταύτη τους ζώντας εκ των τεθνεώτων γεγονέναι ουδέν ήττον ή τους τεθνεώτας εκ των ζώντων.

Σημαίνει: Συμφωνούμε λοιπόν, ότι οι ζωντανοί απ’ αυτούς που έχουν πεθάνει προέρχονται, όπως κι αυτοί που έχουν πεθάνει από τους ζωντανούς.(Φαίδων)

*****

Ουδέν άλλο έχουσα ες Άδου η ψυχή έρχεται πλην της παιδείας και τροφής.

Σημαίνει: Η ψυχή έρχεται στον Άδη χωρίς να κουβαλάει τίποτε άλλο πέρα από την παιδεία της και την αγωγή της.(Φαίδων)

*****

Ου δει ένεκα του κινδύνου πράττειν τι ανελεύθερον.

Σημαίνει: Δεν πρέπει κανείς επειδή κινδυνεύει να κάνει κάτι δουλοπρεπές (να υποκύπτει).

*****

Όμοιος ομοίω αεί πελάζει.  (Συμπόσιον)

*****

Ου πάνυ ημίν ούτω φροντιστέον τι ερούσιν οι πολλοί ημάς, αλλ’ ό,τι ο επαΐων περί των δικαίων και αδίκων.

Σημαίνει: Δεν πρέπει να νοιαζόμαστε πολύ για το τι θα πει για μας ο κόσμος, αλλά τι θα πει εκείνος που ξέρει καλά περί των δικαίων και αδίκων.(Κρίτων)

*****

Ου το ζην περί πλείστου ποιητέον, αλλά το ευ ζην. 

Σημαίνει: Αυτό που αξίζει δεν είναι να ζεις για να αποκτήσεις περισσότερα αλλά να ζεις καλά.

*****

Πας γαρ ο τ’ επί γης και υπό γης χρυσός αρετής ουκ αντάξιος.

*****

Παύσαι προς με καλλωπιζόμενος.

Σημαίνει: Σταμάτα να με καλοπιάνεις.(το λέει ο Φαίδρος στον Σωκράτη) Φαίδρος

*****

Πίνειν δε ες μέθην ουδαμού πρέπον πλην εν ταις εορταίς.

Σημαίνει: Δεν πρέπει να πίνεις μέχρι να μεθύσεις ποτέ εκτός από τις γιορτές.

*****

Πολλά και ανόσια περί το των πολλών νόμισμα γέγονε.

Σημαίνει: Πολλά και ανόσια κακουργήματα έχουν γίνει για το χρήμα.

*****

Πόρρω ηδονής και λύπης ίδρυται το θείον.

Σημαίνει: Η θρησκεία κρατάει αποστάσεις από ηδονή και λύπη.

*****

Σοφία πάντων κάλλιστον, η δε αμάθεια πάντων κάκιστον.

*****

Σοφός Σοφοκλής, σοφότερος Ευριπίδης, ανδρών δ’ απάντων Σωκράτης σοφότατος.(από την Παλατινή Ανθολογία)

*****

Στάσις πάντων πολέμων χαλεπώτατος.

Σημαίνει: Η εξέγερση είναι ο πιο δύσκολος από όλους τους πολέμους.

*****

Την ειμαρμένην ουδ’ αν είς εκφύγοι.

Σημαίνει: Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από το πεπρωμένο του.

*****

Τας ιδέας νοείσθαι μεν, οράσθαι δ’ ού.

Σημαίνει:Τις ιδέες τις σκεφτόμαστε αλλά δεν τις βλέπουμε.(Πολιτεία)

*****

Της τελείας αρετής είδη τέτταρα: έν μεν φρόνησις, έν δε δικαιοσύνη, άλλο δ’ ανδρεία, ταέταρτον σωφροσύνη.

*****

Το δίκαιον ουκ άλλο τι ή του κρείττονος ξυμφέρον.Το δίκαιο δεν είναι τίποτε άλλο παρά το συμφέρον του ισχυρού.

*****

Το νικάν εαυτόν πασών νικών πρώτη και αρίστη. Το δε ηττάσθαι αυτόν υφ’ εαυτού, αίσχιστον και κάκιστον.

*****

Του λόγου μέτρον εστίν ουχ ο λέγων, αλλ’ ο ακούων.

Σημαίνει: Την ομιλία αξιολογεί όχι αυτός που μιλάει αλλά αυτός που ακούει.(προς τον Αντισθένη «εν τη σχολή ποτε μακρολογήσαντος» )

*****

Τυφλούται ο φιλών περί το φιλούμενον.[φιλών=ερωτευμένος]

*****

Ψυχή πάσα αθάνατος. Το γαρ αεικίνητον αθάνατον· το δ’ άλλο κινούν και υπ’ άλλου κινούμενον, παύλαν έχον κινήσεως, παύλαν έχει ζωής. μόνον δη το αυτό κινούν, άτε ουκ απολείπον εαυτό, ούποτε λήγει κινούμενον, αλλά και τοις άλλοις όσα κινείται τούτο πηγή και αρχή κινήσεως.(Φαίδρος)

*****