ΤΟ ΔΙΚΑΙΟΝ ΣΤΙΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

Του Χρήστου Παπαδημητρίου

Οι θεράποντες της Νομικής επιστήμης εκτός από το φυσικό και θετικό δίκαιο πρέπει να μελετούν και να επεξεργάζονται και το δίκαιο των παροιμιών, κλάδος ιδιαίτερος, ικανού ενδιαφέροντος, παρθένος και ανεκμετάλλευτος.

Διαβάστε περισσότερα...

 

Η ζωή που δεν ξαναγίνεται (Από μία συγκλονιστική ανάρτηση στα social)

Στα social είδα φωτογραφία του Νίκου Χριστοφάκη με μία καμένη βιβλιοθήκη, από την Βαρυμπόμπη. Είναι ένα μεγάλο, στιβαρό έπιπλο που καλύπτει ολόκληρη την επιφάνεια του τοίχου και επεκτείνεται πάνω από το κούφωμα της πόρτας. Τα μακριά ράφια είναι όλα φορτωμένα με βιβλία, δεν υπάρχει ούτε χαραμάδα ακάλυπτη.

Διακρίνεται μία κορνίζα που θα φιλοξενούσε αγαπημένο πρόσωπο ή ανάμνηση που έκαιγε σαν καντήλι. Σε ένα τραπεζάκι, μπροστά στη βιβλιοθήκη, υπάρχει πορτατίφ παλαιού τύπου, με «καπέλο», ιδανικό για ανάγνωση. Από το ταβάνι κρέμεται ο σκελετός ενός φωτιστικού που πρέπει να έφερε μία και μοναδική μεγάλη λάμπα, από αυτές που γεμίζουν όλο το δωμάτιο με απαλό φως. Στο πάτωμα απλώνεται ένας σωρός αποκαΐδια, μάλλον υπολείμματα βιβλίων. Η ματιά επιστρέφει στο κυρίως σώμα της βιβλιοθήκης όπου τα βιβλία είναι δερματόδετα, προϊόντα καλής και ακριβής έκδοσης. Τώρα έχουν μετατραπεί σε απανθρακωμένα λείψανα λέξεων. Έχουν καεί τα πάντα. Λέξη προς λέξη. Είναι εκατομμύρια λέξεις εκεί πάνω και κάηκαν όλες μαζί. Κάηκε το χαρτί, κάηκε το δέρμα, κάηκαν ακόμα και τα αποτυπώματα του ανθρώπου που τοποθέτησε τα βιβλία στο ράφι. Κάηκε ο κόπος για να φτιαχτεί αυτή η βιβλιοθήκη, μαζί του και οι στιγμές που ο ιδιοκτήτης κατέβαζε ένα βιβλίο, το κρατούσε ευγενικά με το αριστερό χέρι και το άνοιγε με το δεξί. Ναι βέβαια, ο ιδιοκτήτης είναι καλά. Ασφαλής. Όμως δεν ξέρω και κατά πόσο δύναται να θεωρηθεί σώος. Ακούμε συνέχεια ότι τα σπίτια ξαναφτιάχνονται, τα δέντρα φυτρώνουν ξανά, η ανθρώπινη ζωή είναι αυτή που έχει σημασία.

Αλλά για αυτόν τον άνθρωπο, ζωή, ή έστω ένα μεγάλο κομμάτι της, ίσως ήταν αυτά τα βιβλία. Μπορεί να ήταν και η μνήμη που έμενε φυλαγμένη στην κορνίζα. Πώς γίνεται να μιλάς για ζωές που σώθηκαν όταν έχουν χαθεί όλα αυτά που τους δίνουν νόημα; Λυπάμαι, αλλά κάποια πράγματα δεν γίνονται ξανά. Και αν είσαι ο άνθρωπος που είχε αυτήν την υπέροχη βιβλιοθήκη, τότε δεν μπορείς να ξαναγίνεις ο ίδιος άνθρωπος ξανά.

 

Ιστορική βιβλιοθήκη «Κοραής»: ένα κρυφό διαμάντι της ΧίουΗ συλλογή της Δημόσιας Κεντρικής Ιστορικής Βιβλιοθήκης της Χίου «Κοραής» περιλαμβάνει 250.000 τόμους βιβλίων, ανάμεσα στους οποίους και την «Περιγραφή της Αιγύπτου» (πάνω αριστερά). Στον όροφο φιλοξενεί λαογραφική έκθεση και πινακοθήκη.

Η προέλευση της νεότερης λέξης “πολιτισμός”

 

Όταν ο Κοραής το 1806 ανέσυρε από τον θησαυρό τής ελληνικής γλώσσας τη λέξη πολιτισμός, για να αποδώσει εύστοχα τη γαλλική λέξη civilisation, «έπαιξε» συνειρμικά α) με τη σχέση τού πολίτη με την πολιτεία (αρχικά η λ. πολιτισμός δήλωνε τη διαχείριση δημοσίων πραγμάτων) και β) με ό,τι χαρακτηρίζει συχνά τον άνθρωπο τής πόλης, τη δυνατότητα μιας καλλιέργειας, μιας πιο εκλεπτυσμένης συμπεριφοράς καθώς και μιας ελευθεριότητας (πβ. άστυ-αστείος, χώρα-χωρατά). Έτσι πλάστηκε η λ. πολιτισμός με τη νεότερη σημασία της. Ας σημειωθεί ότι αντίστοιχη τής (αρχαίας) ελληνικής λέξης πολιτισμός στις σημασίες που αναφέραμε υπήρξε η λατινική λ. civilitas (civis-civilis-civilitas). Από τη Λατινική προήλθε και το γαλλ. civilisation που εμφανίζεται το 1721 (ως παράγωγο τού ρήματος civilizer ) και καθιερώνεται μέχρι τα τέλη τού 18ου αιώνα. Πηγή www.syros-agenda.gr

 

Ιστορία της λέξης Παροιμία (μέρος 1)

 Παροιμία ονομάζεται ένα σύντομο απόφθεγμα που εκφράζει -τις περισσότερες φορές με αλληγορικό τρόπο, ισχυρισμούς που αποτελούν το απόσταγμα μακράς πείρας πολλών ανθρώπων.

 Έτσι, οι παροιμίες προσλαμβάνουν πολλές φορές έναν διδακτικό χαρακτήρα. 

 Η ετυμολογία της λέξης παροιμία είναι η εξής: παροιμία < αρχαία ελληνική παροιμία < παρά + οίμος (δρόμος, οδός)  Με βάση την ετυμολογία της παροιμία είναι αυτό που λέγεται δίπλα στον δρόμο, δηλαδή αυτό που είναι αποτέλεσμα της εμπειρίας του λαού.

Κρεμαστοί κήποι στήν Ιαπωνία

Κρεμαστοί κήποι στήν Ιαπωνία

Μουσείο Μπενάκη έκθεση γιά το 1821

Ορισμός 'Αυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

  Ήδη από το 2002 και παράλληλα με τις διεθνείς ζυμώσεις για την κατάρτιση της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, η ελληνική πολιτεία υιοθέτησε τον όρο «άυλα πολιτιστικά αγαθά», για να θεσπίσει τη διαφύλαξη της πολιτισμικής κληρονομιάς που μέχρι τότε περιγραφόταν ως «παραδοσιακός και σύγχρονος λαϊκός πολιτισμός». 

Έτσι, στον Νόμο 3028/2002 “Περί Προστασίας των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς” (ΦΕΚ 153/Α’/28.6.2002) ως άυλα πολιτιστικά αγαθά νοούνται εκφράσεις, δραστηριότητες, γνώσεις και πληροφορίες, όπως μύθοι, έθιμα, προφορικές παραδόσεις, χοροί, δρώμενα, μουσική, τραγούδια, δεξιότητες ή τεχνικές που αποτελούν μαρτυρίες του παραδοσιακού, λαϊκού και λόγιου πολιτισμού. 

 Η Σύμβαση προχωρά ένα βήμα παραπέρα, αποδίδοντας, μεταξύ άλλων, πρωταρχική σημασία στις κοινότητες φορέων της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

 Έτσι, ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά, σύμφωνα με τη Σύμβαση της UNESCO για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (2003), ορίζονται «οι πρακτικές, αναπαραστάσεις, εκφράσεις, γνώσεις και τεχνικές – καθώς και τα εργαλεία, αντικείμενα, χειροτεχνήματα και οι πολιτιστικοί χώροι που συνδέονται με αυτές και τις οποίες οι κοινότητες, οι ομάδες και, κατά περίπτωση, τα άτομα αναγνωρίζουν ότι αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς τους» (άρθρο 2. παρ. 1). Με τη Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς ο νέος όρος παγιώνεται, ενώ ορίζονται τα βασικά πεδία στα οποία μπορούν να κατηγοριοποιηθεί η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά. 

 Τα πεδία αυτά είναι: α) οι προφορικές παραδόσεις και εκφράσεις, συμπεριλαμβανομένης της γλώσσας ως φορέα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς (παραμύθια, μύθοι και διηγήσεις, αφηγηματικά τραγούδια). β) οι τέχνες του θεάματος, ή ορθότερα οι επιτελεστικές τέχνες (χορός, μουσική, λαϊκό θέατρο) γ) οι κοινωνικές πρακτικές, οι τελετουργίες και οι εορταστικές εκδηλώσεις (λαϊκά δρώμενα, έθιμα ευετηρίας, έθιμα στον κύκλο του χρόνου, σημαντικοί σταθμοί στη ζωή του ανθρώπου) δ) οι γνώσεις και πρακτικές που αφορούν τη φύση και το σύμπαν (παραδοσιακές καλλιέργειες, εθνοβοτανική γνώση, λαϊκές αντιλήψεις για τη μετεωρολογία κ.ά.) ε) η τεχνογνωσία που συνδέεται με την παραδοσιακή χειροτεχνία (υφαντική, αγγειοπλαστική, ξυλοναυπηγική κ.ά.)

  Ειδική μνεία αξίζει να γίνει για το ζήτημα της διαφύλαξης της γλώσσας και της θρησκείας στο πλαίσιο της Σύμβασης του 2003. Η γλώσσα αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. 

 Εντούτοις, κατά την προετοιμασία του κειμένου της Σύμβασης, οι εμπειρογνώμονες συμφώνησαν να μην υπάρχει χωριστό πεδίο/τομέας για τη γλώσσα και ότι το πεδίο «προφορικές παραδόσεις και εκφράσεις, συμπεριλαμβανομένης της γλώσσας ως οχήματος ΑΠΚ» καλύπτει πολιτικές διαφύλαξης ιδιαίτερων γλωσσικών εκφράσεων (λ.χ. επαγγελματικών συνθηματικών γλωσσών, ντοπιολαλιών, όπως αυτές αποτυπώνονται μέσα από λαϊκές διηγήσεις και λοιπές αφηγηματικές πρακτικές). Έτσι, μια τοπική γλώσσα, μια διάλεκτος, ή και μια ιδιόλεκτος δεν μπορεί να προταθεί για εγγραφή στους Καταλόγους της UNESCO, αλλά μπορεί να προστατευτεί μέσα από το πλέγμα μέτρων διαφύλαξης που αφορούν προφορικές παραδόσεις, ή διαδικασίες προφορικής μεταβίβασης από γενιά σε γενιά μιας παραδοσιακής τεχνογνωσίας. Επιπροσθέτως, η UNESCO για την προστασία και προώθηση της γλωσσικής ποικιλομορφίας έχει δημιουργήσει τον Άτλαντα των Γλωσσών που Κινδυνεύουν.

  Σημαντικός αριθμός εκφράσεων και στοιχείων της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, ιδίως κοινωνικές πρακτικές, ευετηρικά έθιμα και λαϊκά δρώμενα, καθώς και επιτελεστικές τέχνες, εμπεριέχουν έντονες εκφράσεις της θρησκευτικότητας μιας κοινότητας ή σχετίζονται άμεσα με θρησκευτικά γεγονότα και περιστάσεις. 

 Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι δυνατή η εγγραφή θρησκειών στους Καταλόγους της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003). 

 Τέλος, κάθε στοιχείο Άυλης Πολιτισμικής Κληρονομιάς πρέπει να «ανταποκρίνεται στα ήδη υφιστάμενα διεθνή κείμενα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ως και στην απαίτηση για αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ κοινοτήτων, ομάδων και ατόμων, και για βιώσιμη ανάπτυξη» (άρθρο 2, παρ. 1). Με άλλα λόγια, δεν μπορούν να αναγνωρισθούν ως Άυλη Πολιτισμική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας εθιμικές πρακτικές που αναζωπυρώνουν μνήμες βίαιων συγκρούσεων μεταξύ μελών της κοινότητας ή διαφορετικών κοινοτήτων, που αποκλείουν με βίαιο και υποτιμητικό τρόπο μέλη της κοινότητας εξαιτίας του φύλου τους, της ηλικίας τους, της επαγγελματικής τους ιδιότητας, ή του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, όπως επίσης στοιχεία που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή μελών μιας κοινότητας. 

 Ομοίως, δεν μπορούν να ενταχθούν εθιμικές πρακτικές που περιλαμβάνουν κακομεταχείριση ή/και βασανισμό ζώων.