Η μεγαλύτερη ιδιωτική συλλογή παροιμιών, γνωμικών και σοφών ρήσεων...
 |
Το πεπρωμένο: μοίρα, ριζικό και τύχη που συνοδεύουν γενιές και γενιές. |
Μιλούν επίσης και για την ευθύνη να σταθούμε με αξιοπρέπεια μπροστά σε όσα μας φέρνει η ζωή.
Η έρευνα, η καταγραφή και η φροντίδα για επεξήγηση όπου χρειάζεται, συνεχίζεται και το blog εμπλουτίζεται συνεχώς.
Οι παροιμίες μας για τον πλούτο και τον πλούσιο |
Ο πλούτος: ευχή και παγίδα· άλλοτε άνεση, άλλοτε αλαζονεία και ματαιότητα. |
Ο πλούτος και ο πλούσιος έχουν διπλή όψη στη λαϊκή σκέψη: χαρίζουν άνεση και κύρος, μα συχνά γεννούν αλαζονεία, φθόνο και πρόσκαιρες αξίες. Οι παροιμίες θυμίζουν ότι το χρήμα είναι καλός υπηρέτης, κακός αφέντης — και πως η αληθινή αξία μετριέται στα έργα και στον χαρακτήρα.
 |
Τα προϊόντα στη λαϊκή σοφία: καρπός κόπου, γης και εμπορίου. |
Οι παροιμίες για τα προϊόντα δείχνουν τη βαθιά σύνδεση του λαού με τη γη και τον μόχθο. Η αξία δεν βρίσκεται μόνο στην ποσότητα αλλά κυρίως στην ποιότητα, γιατί όπως έλεγαν οι παλιοί: «Καλό προϊόν κάνει καλό όνομα».
➤ Δείτε ολόκληρο το λήμμα: Παροιμίες για τα προϊόντα
➤ Δείτε επίσης το σχετικό λήμμα: Παροιμίες για τις Πωλήσεις και το Εμπόριο
 |
Ο Αύγουστος είναι ο τελευταίος μήνας του καλοκαιριού, γεμάτος από παραδόσεις, εορτές και γεωργικές εργασίες. Στη λαϊκή μας σοφία, υπάρχουν δεκάδες παροιμίες που συνδέονται με τον καιρό, τη σοδειά, τον τρύγο αλλά και τη ζωή της υπαίθρου. Στην ανάρτηση αυτή συγκεντρώσαμε τις πιο χαρακτηριστικές. |
Τ’ Αυγούστου ο δροσερός, χειμώνας δριμύς κι ανήμερος.
Αύγουστος και τράγος, πάνε μαζί.
Καλός ο Αύγουστος, μα φέρνει τον χειμώνα πίσω του.
Αύγουστος παχύς, καλό χειμώνα να ‘χεις.
Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
Του Αυγούστου ο ήλιος ζεματάει και τ’ αμπέλι ωριμάζει.
Αύγουστος μήνας, άρχοντας – όλοι στον ήλιο ξαπλωτά.
Ο Αύγουστος φέρνει τη χαρά και η Παναγιά τη δίνει.
Αύγουστος, ο γδάρτης και χαραμήτης.
 |
Στην ελληνική παράδοση, τα ζώα —και ιδιαίτερα ο σκύλος— έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις παροιμίες. Άλλοτε πιστός φίλος, άλλοτε σύμβολο αχαριστίας, εξουσίας ή πονηριάς, ο σκύλος αποτυπώνει λαϊκά συναισθήματα και εμπειρίες με τρόπο καίριο και αλληγορικό. Από το «Ο σκύλος γλείφει το χέρι που τον χτυπά» ως το «Ψόφησαν τα σκυλιά που γαβγίζανε τ’ αφεντικά», κάθε φράση κρύβει και μια μικρή αλήθεια για τη ζωή. |
🧠 Η γλώσσα μιλά για την κοινωνία. Μέσα από τον σκύλο, ο λαός σχολιάζει τον άνθρωπο.
Παροιμίες που ξεκινούν από το Ω |
 |
Το γράμμα Ω σηματοδοτεί το τέλος του ελληνικού αλφαβήτου, αλλά και την κορύφωση της σοφίας.Εδώ συγκεντρώνονται παροιμίες που ξεκινούν από το "Ω" και αποτυπώνουν τη βαθιά και συχνά καυστική ματιά της λαϊκής παράδοσης. |
 |
Ο Αριστοτέλειος ορισμός για τις παροιμίες σημαίνει:
|
 |
Η φράση προήλθε από την τακτική των Πάρθων ιππέων να γυρίζουν απότομα το σώμα τους και να χτυπούν τους αντιπάλους, ενώ οπισθοχωρούσαν. Οι Πάρθοι κατοικούσαν στη Ν.Δ. Ασία. Παροιμιώδης έμεινε η φράση “Πάρθια βέλη”, που σημαίνει ξαφνικό και ύπουλο χτύπημα. Ο όρος “Πάρθιον βέλος” προέρχεται από την στρατηγική των Παρθίων ιππέων στην μάχη και μία ιδιαίτερη τεχνική τους στην τοξοβολία. Η Παρθία, χώρα της κεντρικής Ασίας(νοτιοανατολικά της Κασπίας), υποτάχτηκε διαδοχικά στους Ασσύριους, στους Μήδες και στους Πέρσες, ενώ συμμάχησε με τους δύο τελευταίους, όταν στράφηκαν εναντίον των Ελλήνων το 480π.Χ. Λέγεται ότι οι Πάρθιοι ακολουθούσαν συχνά μια ιδιόρρυθμη πολεμική τακτική: κατά τις συγκρούσεις τους οπισθοχωρούσαν, δίνοντας την εντύπωση στους αντιπάλους τους ότι εγκαταλείπουν τη μάχη, ενώ στην πραγματικότητα γύριζαν το σώμα τους εκατόν ογδόντα μοίρες πάνω στ’ άλογά τους και τοξοβολούσαν με εξαιρετική ακρίβεια προς τα πίσω, αντίθετα με τη φορά της κίνησης του αλόγου. Έκτοτε, η φράση “Πάρθιο βέλος”, δηλώνει το ξαφνικό και απροσδόκητο χτύπημα, που πολλές φορές είναι και ύπουλο, είτε προέρχεται από εχθρούς, είτε από άσπονδους φίλους. |
 |
| ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ Ένας μεγάλος Ελληνας!Ο Πατέρας της λαογραφίας στην Ελλάδα Ο Νικόλαος Πολίτης (Ελαιοχώρι Καλαμάτας Μεσσηνίας, 3 Μαρτίου 1852 - Αθήνα, 12 Ιανουαρίου 1921) ήταν Έλληνας λαογράφος και καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Θεωρείται ως ο πρόδρομος της επιστήμης της λαογραφίας στην Ελλάδα. |
Αιωνία η μνήμη του! Μάζευε παραμύθια από γιαγιάδες για να αποδείξει ότι είμαστε ακόμα Έλληνες
Ο πατέρας της ελληνικής λαογραφίας, Νικόλαος Πολίτης, αφιέρωσε τη ζωή του στη διάσωση των παραδόσεων και των παραμυθιών του λαού μας. Την ώρα που άλλοι έψαχναν την Ελλάδα στα ερείπια της αρχαιότητας, ένας άνθρωπος την έψαχνε στη γιαγιά που ευλογούσε τα παιδιά της, στο ξόρκι για το μάτι, στο παραμύθι που ψιθύριζε η γριά δίπλα στη φωτιά. Το όνομά του ήταν Νικόλαος Πολίτης και πίστευε κάτι ριζικά ανατρεπτικό: ότι η ελληνική ψυχή δεν είχε πεθάνει. Απλώς είχε αλλάξει ρούχα.
Γεννήθηκε το 1852 σε ένα χωριό της Μεσσηνίας.
Από παιδί, δεν έγραφε μόνο εκθέσεις.
Έγραφε εφημερίδες. Έστηνε θεατρικές παραστάσεις στο σχολείο για να βοηθήσει τους Κρητικούς πρόσφυγες.
Στα δεκατέσσερά του πήγε να πολεμήσει στην Κρητική Επανάσταση. Δεν τον άφησαν.
Αλλά εκείνος ήξερε ήδη: θα πολεμούσε αλλιώς.
Σπούδασε φιλολογία και νομική στην Αθήνα, και μετά με υποτροφία στη Γερμανία.
Όμως γύρισε πίσω όχι για να βρει την Ελλάδα του Περικλή, αλλά για να ακούσει τη φωνή της γιαγιάς που έλεγε: «Όποιος καεί στο χυλό, φυσάει και το γιαούρτι». Εκείνος ήξερε πως δεν ήταν απλή φράση.
Ήταν πολιτισμικό ίχνος, αρχαίο ένστικτο, κομμάτι από την αλυσίδα που μας συνέδεε με τους προγόνους.
Ίδρυσε τη λέξη «λαογραφία».
Δεν υπήρχε.
Τη βάπτισε, για να δώσει υπόσταση σε αυτό που οι άλλοι θεωρούσαν περιθώριο.
Περπατούσε σε χωριά, μιλούσε με γριές και γέρους, κατέγραφε θρύλους, τραγούδια, παραδόσεις, παροιμίες. Και όλα τα έβλεπε όχι σαν γραφικότητες, αλλά σαν αποδείξεις. Ότι ο λαός θυμάται. Ακόμα κι όταν δεν το ξέρει.
Το 1882 έγινε καθηγητής μυθολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Όχι για να αναλύσει τον Όμηρο. Αλλά για να διδάξει πώς η λαϊκή αφήγηση κρατάει ζωντανή την αρχαία σκέψη. Γιατί για τον Πολίτη, η γιαγιά που μιλάει για την πεντάμορφη και τον δράκο, λέει στην πραγματικότητα έναν μύθο του Ησίοδου, άθελά της.
Γιατί η παράδοση δεν ξεχνά.
Κρύβει.
Πίστευε ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν ήταν μόνο απόγονοι των αρχαίων στο αίμα – ήταν στον λόγο, στην πράξη, στο τραγούδι.
Η αποστολή του δεν ήταν να φτιάξει θεωρίες.
Ήταν να σώσει φωνές. Να περισώσει τη μνήμη που έπαιρνε ο άνεμος. Ίδρυσε το περιοδικό Λαογραφία, το Λαογραφικό Αρχείο, και συνέλεξε χιλιάδες κείμενα, παραδόσεις και τραγούδια από κάθε άκρη της Ελλάδας.
Κι όμως, δεν είχε την έπαρση του πρωτοπόρου.
Υπέγραφε άρθρα με αστεράκια,
με ψευδώνυμα, γιατί ένιωθε ότι τα λόγια του λαού ήταν πιο μεγάλα από το δικό του όνομα. Όπως έλεγε: «Δεν γράφω εγώ. Ακούω τον λαό να μιλά».
Ήξερε ότι η αλήθεια δεν βρίσκεται μόνο στα μάρμαρα.
Βρίσκεται και στο πώς πλέκεις ένα καλάθι, στο πώς μαγειρεύεις τα Χριστούγεννα, στο πώς θρηνείς έναν νεκρό. Βρίσκεται στο σώμα, στη φωνή, στον ρυθμό της κοινότητας. Δεν είναι θεωρία. Είναι πράξη.
Ο Νικόλαος Πολίτης έδωσε υπόσταση σε έναν πολιτισμό που όλοι αγνοούσαν. Ήξερε ότι αν δεν καταγραφεί, θα χαθεί.
Και αν χαθεί, θα είμαστε ένα έθνος χωρίς μνήμη. Ένα σώμα χωρίς ψυχή.
Πέθανε το 1921 από υπερκόπωση. Δούλευε μέχρι την τελευταία του μέρα.
Όχι για φήμη.
Αλλά γιατί ήξερε πως κάθε μέρα που περνάει, πεθαίνει και ένα τραγούδι που δεν καταγράφηκε.
Κάθε γιαγιά που φεύγει, παίρνει μαζί της έναν κόσμο. Και αυτός ο κόσμος έπρεπε να σωθεί.
Δεν έγινε ήρωας του έθνους.
Δεν έχει αγάλματα. Αλλά χάρη σε αυτόν, γνωρίζουμε τι τραγουδούσε το χωριό, τι ευχόταν η μάνα στο παιδί της, πώς έδιωχναν το κακό μάτι, πώς αγαπούσαν και πώς πονούσαν.
Χάρη σε αυτόν, θυμόμαστε.
Γρηγόρης Κεντητός
 |
| Ο Φλεβάρης και αν κουτσαίνει όλα του τα προλαβαίνει. |
 |
| Εμπρός πίσω στις γιορτές είναι τα κρύα και οι βροχές(Χριστούγεννα -πρωτοχρονιά) |
 |
| Παροιμία:Ένας έξυπνος κάνει απ’ την αρχή, αυτό που ο βλάκας κάνει στο τέλος. Δείτε ΕΔΩ κι άλλες παροιμίες για τον βλάκα και τη βλακεία. |
 |
| Παροιμία:Αν δεν πέσουν οι γιατροί,δεν σηκώνονται οι αρρώστοι(θεραπεία από τους γιατρούς). Δείτε ΕΔΩ κι άλλες παροιμίες για γιατρούς. |
ΠΙΣΩ ΕΧΕΙ Η ΑΧΛΑΔΑ ΤΗΝ ΟΥΡΑ
Οι Ενετοί, που άλλοτε κυριαρχούσαν στις θάλασσες, εγκαινίασαν πρώτοι τα ιστιοφόρα μεταγωγικά, όταν ήθελαν να μεταφέρουν το στρατό τους.
Τα καράβια αυτά ήταν ξύλινα και πελώρια και είχαν σχήμα αχλαδιού. Έσερναν δε τις περισσότερες φορές πίσω τους ένα μικρό καραβάκι, που έβαζαν μέσα τον οπλισμό και τα πολεμοφόδια, όπως ακόμα τρόφιμα και διάφορα πολεμικά σύνεργα. Οι Έλληνες τα είχαν βαφτίσει αχλάδες από το σχήμα τους. Έτσι όταν καμιά φορά στο πέλαγος παρουσιαζόταν ένα άγνωστο καράβι, οι νησιώτες ( βιγλάτορες) ανέβαιναν πάνω στους βράχους και απ'εκεί παρακολουθούσαν με αγωνία τις κινήσεις του. Αν ήταν απλώς ιστιοφόρο, δεν ανησυχούσαν τόσο, γιατί υπήρχε πιθανότης να συνεχίσει αλλού τον δρόμο του. Αν όμως ήταν "Αχλάδα" τους έπιανε πανικός , γιατί καταλάβαιναν ότι σε λίγο θ'άρχιζαν μάχες,πολιορκίες, πείνες και θάνατοι. Έφευγαν τότε για να πάνε να ετοιμάσουν την άμυνα τους. Από στόμα σε στόμα κυκλοφορούσε η φήμη ότι η "Αχλάδα" έχει πίσω την ουρά. Με την ουρά εννοούσαν το καραβάκι που έσερνε το μεταγωγικό. Άρα επίθεση. Και έλεγαν: "Πίσω έχει η Αχλάδα την ουρά".
Δείτε ΕΔΩ κι άλλες παροιμίες για καράβια.
 |
| Δεν κρατάει ο όρκος τον άνθρωπο,ο άνθρωπος κρατάει τον όρκο. Δείτε ΕΔΩ κι άλλες παροιμίες για τον όρκο |
Ο λαός του Βυζαντίου γιόρταζε με μεγάλη κατάνυξη και πίστη όλες τις μέρες της Σαρακοστής. Το φαγητό του ήταν μαρουλόφυλλα βουτηγμένα στο ξίδι, μαυρομάτικα φασόλια, φρέσκα κουκιά και θαλασσινά. Στα μοναστήρια, όμως, ήταν ακόμη πιο αυστηρά, αν και πολλοί καλόγεροι, που δεν μπορούσαν να κρατήσουν περισσότερο τη νηστεία , έκαναν πολλές κρυφές ...αμαρτίες κι έτρωγαν αβγά ή έπιναν γάλα. Αν τύχαινε, όμως, κανένας απ' αυτούς να πέσει στην αντίληψη των άλλων -ότι είχε σπάσει δηλαδή την νηστεία του- καταγγελλόταν αμέσως στο ηγουμενοσυμβούλιο και καταδικαζόταν στις πιο αυστηρές ποινές.
Κάποτε λοιπόν, ένας καλόγερος, ο Μεθόδιος, πιάστηκε να τηγανίζει ψάρια μέσα σε μια σπηλιά, που ήταν κοντά στο μοναστήρι. Το αμάρτημά του θεωρήθηκε φοβερό. Το ηγουμενοσυμβούλιο τον καταδίκασε τότε στην εξής τιμωρία: Διάταξε και του γέμισαν το στόμα με αναμμένα κάρβουνα και κει πάνω έβαλαν ένα ωμό ψάρι, για να...ψηθεί! Το γεγονός αυτό το αναφέρει ο Θεοφάνης. Φυσικά ο καλόγερος πέθανε έπειτα από λίγο μέσα σε τρομερούς πόνους. Αλλά ωστόσο έμεινε η φράση «Μου έψησε το ψάρι στα χείλη» ή «Του έψησε το ψάρι στα χείλη».
 |
| Παροιμία:Απρίλης με τα λούλουδα και τα τρανά τα ψέματα. Δείτε ΕΔΩ κι άλλες παροιμίες για τον Απρίλη |
