Βίας ο Πριηνεύς

                                                                                                                                                                      

Ο Βίας ο Πριηνεύς (6ος αι. π.Χ.) ήταν ένας από τους Επτά Σοφούς της αρχαιότητας και ποιητής, από την Πριήνη της Ιωνίας, γιος του Τευτάμου.

Έγινε γνωστός για τη δικαιοσύνη του και τη ρητορική του δεινότητα. Σήμερα σώζονται ηθικά αποφθέγματά του και απόσπασμα λυρικού ποιήματός του. Ο γραμματικός Σάτυρος τον κατανέμει ανάμεσα στους Επτά Σοφούς.

Σύμφωνα με τον Σάτυρο, όταν κάποτε Αθηναίοι ψαράδες ψάρεψαν χάλκινο τρίποδα που έφερε επιγραφή «τω σοφώ», έστειλαν τον τρίποδα στον Βίαντα θεωρώντας ότι του ανήκει, επειδή τον θεωρούσαν ως τον σοφότερο άνδρα.

Λέγεται ότι κάποτε απελευθέρωσε κάποιες γυναίκες που είχαν γίνει δούλες, καταβάλλοντας τα λύτρα, και αφού τις δίδαξε και τις προίκισε τις έστειλε πίσω στους δικούς τους, στη Μεσσηνία.

Έγραψε το ποίημα «Περί Ιωνίας, τίνα μάλιστ' αν τρόπον ευδαιμονοίη» με 2.000 στίχους, και πολλά γνωμικά.

Όπως διαπιστώνει και ο Σοπενχάουερ στις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις, η μαρμάρινη προτομή του Βίαντα που φιλοξενείται στα Μουσεία του Βατικανό, στην αίθουσα των φιλοσόφων, φέρει την επιγραφή «ΒΙΑΣ ΠΡΗΝΕΥΣ» και «ΟΙ ΠΛΕΙΣΤΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΚΟΙ». Η λαοφιλής ρήση του Βίαντα του Πριηνέως απεικονίζεται και στην προτομή που είναι ζωγραφισμένη στην οροφή της αίθουσας.

***********************************
Είπε
*****
"Ἀνάξιον ἄνδρα μὴ ἐπαίνει διὰ πλοῦτον"
Μετάφραση:
Τον ανάξιο άνδρα μην τον επαινείς για τα πλούτη του.
*****
"Ἄριστον δοκεῖν, οἶκον εἶναι ἐν ᾧ τοιοῦτός ἐστιν ὁ δεσπότης δι᾿ αὐτόν, οἷος ἔξω διὰ τὸν νόμον"
Μετάφραση:
Αρίστη μου φαίνεται η οικία στην οποία ο οικοδεσπότης της μέσα σε αυτὴν συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο επειδὴ την σέβεται, όπως συμπεριφέρεται κι έξω επειδὴ σέβεται τον νόμον.
*****
"Ἄρχεσθαι μαθών, ἄρχειν ἐπιστήσῃ"
Μετάφραση:
Αν μάθεις πρώτα να κυβερνάσαι, θα μάθεις και να κυβερνας.
*****
"Ἀτυχῆ εἶναι τὸν ἀτυχίαν μὴ φέροντα
Μετάφραση:
Ατυχὴς είναι εκείνος που δεν μπορεί να υποφέρει την ατυχία.
*****
"Ἀφροσύνην μὴ προσδέχου"
Μετάφραση:
Την αφροσύνη να μην την παραδέχεσαι. 
*****
"Βραδέως ἐγχείρει, ὃ δ᾿ ἂν ἄρξῃ διαβεβαιοῦ"
Μετάφραση:
Βραδέως να επιχειρείς κάτι. Εκείνο όμως που θα αρχίσεις να κάνεις να το παρακολουθείς ότι θα γίνει.
*****
"Βραδέως ἐγχείρει τοῖς πραττομένοις. Ἐγχειρίσας δὲ πρᾶττε βεβαίως"
Μετάφραση:
Να επιχειρείς αργὰ (και κατόπιν σκέψεως) αυτὰ τα οποία πρόκειται να κάνεις. Όταν όμως τα ξεκινήσεις να ενεργείς με αποφασιστικότητα.
*****
"Δοκεῖ ἔνδοξος γενέσθαι καὶ βασιλεὺς καὶ τύραννος εἰ τρόποις χρῶτο τοῖς νόμοις τῆς πατρίδος"Μετάφραση:

Είναι φανερὸ ότι θα γινόταν ένδοξος καὶ Βασιλεὺς καὶ Τύραννος, εὰν συμπεριφερόταν σύμφωνα με τούς Νόμους της Πατρίδας.
*****
"Ἐφόδιον ἀπὸ νεότητος εἰς γήρας ἀναλαμβάνε σοφίαν. Βεβαιότερον γὰρ τοῦτο ἄλλων κτημάτων"
Μετάφραση:
Ἀπὸ τῇ νεανικῇ σοῦ ἡλικίᾳ νὰ παίρνεις σὰν ἀναγκαῖο ἐφόδιο για τὰ γηρατειὰ τὴν σοφία. Γιατὶ αὐτὴ εἶναι τὸ σταθερότερο ἀπόκτημα ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα.
*****
"Ζῆν κρίττον ἐστι ἐπὶ στοιβάδος κατακείμενον καὶ θαρρεῖν ἢ ταράττεσθαι χρυσὴν ἔχοντα κλίνην"
Μετάφραση:
Είναι προτιμότερο να ζει κανεὶς ξαπλωμένος πάνω σε στρώμα φτωχικὸ και να διατηρεὶ το θάρρος του, παρὰ να αγωνιά πάνω σε χρυσὸ κρεβάτι.
*****
"Κρατίστην εἶναι δημοκρατίαν ἐν ᾗ πάντες ὡς τύραννον φοβοῦνται τὸν νόμον"
Μετάφραση:
Η πλέον καλὴ απὸ όλες τις δημοκρατίες, είναι εκείνη στην οποία όλοι σαν τύραννο φοβούνται τον νόμο.
*****
"Κτῆσαι ἐν μὲν νεότητι εὐπραξίαν, ἐν δὲ τῷ γήρᾳ σοφίαν"
Μετάφραση:
Να αποκτᾶς στην μεν νεότητά σου την ευτυχία απὸ τις σωστὲς πράξεις, στην γεροντική σου δε ηλικία, σοφία.
*****
"Λάλει καίρια"
Μετάφραση:
Να λες τα σωστά.
*****
"Μὴ ταχὺ λάλει. Μανίαν γὰρ ἐμφαίνει"
Μετάφραση:
Να μην βιάζεσαι να μιλᾶς. Γιατὶ αυτὸ δείχνει άνθρωπο μανιακό.
*****
"Μήτε εὐήθης ἴσθι μήτε κακοήθης"
Μετάφραση:
Ο΄ύτε αγαθιάρης να είσαι, ούτε κακοήθης.
*****
"Νόει τὸ πραττόμενον"
Μετάφραση:
Να κατανοείς αυτὸ το οποίο κάνεις.
*****
"Νόσος ψυχῆς, τὸ τῶν ἀδυνάτων ἐρᾶν"
Μετάφραση:
Είναι αρρώστεια της ψυχής, το να επιθυμεί κανεὶς τα αδύνατα.
*****
"Ὃ ἂν ἕλῃ, βεβαίως τηρῶν διάμενε"
Μετάφραση:
Εκείνο το οποίο ήθελες εκλέξει να κάνεις, συνέχισέ το σταθερά.
*****
"Οι ἀγαθοὶ εὐαπάτητοι"
Μετάφραση:
Οι καλοὶ εύκολα εξαπατώνται.
*****
"Ὅ,τι ἂν ἀγαθὸν πράττῃς, Θεοὺς μὴ σεαυτὸν αἰτιῶν"
Μετάφραση:
Ότι καλὸ κάνεις, να το αποδίδεις στους θεοὺς όχι στον εαυτό σου.
*****
"Πείσας λαβέ, μὴ βιασάμενος"
Μετάφραση:
Να παίρνεις όταν έχεις πείσει τον άλλον, όχι με την βία.
*****
"Περὶ θεῶν λέγε, ὥς εἰσιν"
Μετάφραση:
Για τους θεούς να μιλάς όπως τους αρμόζει.
*****
"Τί γλυκὺ ἀνθρώποις; Ἐλπίς"
Μετάφραση:
Τί είναι γλυκὸ στους ανθρώπους; Η Ελπίδα.
*****
"Τὸ γνῶθι σαυτὸν χρήσιμον εἰς νουθεσίαν τῶν ἀλαζόνων, οἳ ὑπὲρ τὴν ἑαυτῶν δύναμιν φλυαροῦσιν"
Μετάφραση:
Το να γνωρίσει κανεὶς τον εαυτό του είναι ωφέλιμο στους αλαζόνες, οι οποίοι φλυαρούν υπερβάλλοντες την δύναμη τους.
*****
"Τὸ μὲν ἰσχυρὸν γενέσθαι, τῆς φύσεως ἔργον. Τὸ δὲ λέγειν δύνασθαι τὰ συμφέροντα τῇ πατρίδι, ψυχῆς ἴδιον καὶ φρονήσεως"
Μετάφραση:
Το να είναι κανεὶς ισχυρὸς είναι έργο της φύσῃς. Το να μπορεί να λέει όμως αυτά που συμφέρουν την πατρίδα είναι γνώρισμα της ψυχής και της σύνεσης.
*****
"Τῶν ζῴων χαλεπώτατον ἐστι, τῶν μὲν ἀγρίων ὁ τύραννος, τῶν δὲ ἡμέρων ὁ κόλαξ"
Μετάφραση:
Απὸ όλα τα ζώα τα χειρότερα είναι, απὸ τα μεν άγρια ὁ τύραννος, απὸ τα δε ήμερα ο κόλακας.
*****
"Τῶν θανάτων κακός ἐστιν ὁ ἀπὸ τῶν νόμων ἐπαγόμενος
"Μετάφραση:
Απὸ τους θανάτους κακὸς είναι εκείνος, ο οποίος προκαλείται απὸ την επιβολὴ του Νόμου.
*****
"Φίλει μὲν ὡς ὁ μισήσων, μίσει δὲ ὡς φιλήσων"
Μετάφραση:
Να αγαπάς, σαν να πρόκειται να μισήσεις, και να μισείς σαν να πρόκειται να αγαπήσεις.
*****
"Φρόνησιν αγάπα"
Μετάφραση:
Να αγαπάς την σύνεση.
*****
"Ων ἡ τύχη κυρία δούναι και αφελέσθαι, ου δεήσει ουδενός"
Μετάφραση:
Δεν έχεις ανάγκη κανενός πράγματος, από εκείνα που η τύχη έχει το δικαίωμα να σου τα δίδει ή να σου τα αφαιρεί.
*****