Ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης: 21/01/2021
Του Χρήστου Παπαδημητρίου
Οι θεράποντες της Νομικής επιστήμης εκτός από το φυσικό και θετικό δίκαιο πρέπει να μελετούν και να επεξεργάζονται και το δίκαιο των παροιμιών, κλάδος ιδιαίτερος, ικανού ενδιαφέροντος, παρθένος και ανεκμετάλλευτος.
Εκείνος που μελετά επισταμένως τις δημώδεις παροιμίες του Ελληνικού Έθνους και εμβαθύνει στην έννοια αυτών θαυμάζει του λαού το πρακτικό πνεύμα και την φιλοσοφούσα ιδιοφυΐα σε κάθε κλάδο του ανθρωπίνου επιστητού.
Υπό την μορφήν ευτραπέλου αλληγορίας, δηκτικής ειρωνείας ή απλής αστειότητος, σε φράση δημώδη και βραχύλογο και σε εικόνα ειλημμένη εκ της φύσεως ή του καθημερινού βίου εξαγγέλλονται υγιέστατες και αδιάφθορες φιλοσοφικές αλήθειες, δίδονται ηθικά παραγγέλματα ή εκφράζονται του λαού οι πεποιθήσεις και δοξασίες σε όλες σχεδόν τις σχέσεις και εκδηλώσεις του καθημερινού βίου. Κατόπιν αυτού τίθεται το ερώτημα, πώς και υπό ποίον εμφανίζονται χαρακτήρα, ποια θέση και ποια έκταση έχει το δίκαιο στις παροιμίες;
Όσοι έχουν σπουδάσει τον Εθνικό μας χαρακτήρα έχουν αποφανθεί ότι ο πλούτος των παροιμιών και η συχνή αυτών χρήση αποτελεί ένα των κυριωτάτων αυτού γνωρισμάτων. Αμφιβάλλω, αν υπάρχει επί της γης λαός δυνάμενος να συγκριθεί στο εν λόγω θέμα προς τον Ελληνικό. Ένεκα τούτου η φιλοσοφία, η κοινωνιολογία και εν γένει η επιστήμη υφ’ όλες αυτής τις εκφάνσεις, έχει για ημάς τους Έλληνες ίδιον ασκήσεως έδαφος, το οποίο μόνο σε επιπόλαιο ερευνητή δύναται να φανεί ασήμαντο και ανάξιο λόγου.
Κάθε επιστήμονας, ο θεολόγος, ο αστρονόμος, ο φιλόσοφος, ο ιατρός, ο φιλόλογος και ο κοινωνιολόγος, πολλά εκ των παροιμιών έχουν να ωφεληθούν. Αλλά στον νομικό η σπουδή των παροιμιών του παρέχει σπουδαιοτάτη και πλουσιωτάτη ωφέλεια, τόσο στο θεωρητικό, επιστημονικό, όσο και στο πρακτικό επαγγελματικό του πεδίο.
Ζουν στο στόμα του λαού πλείστες παροιμίες, οι οποίες εκφράζουσες δικαιολογητικόν φιλοσόφημα ή διδάσκουσες νομικές έννοιες, ανάγονται στη σφαίρα του δικαίου και η επ’ αυτών ενασχόληση είναι ίδιον του νομικού έργου.
Η ανεύρεση των παροιμιών αυτών, η συστηματική τους κατάταξη, η τέλεια κατανόηση και ανάπτυξη της σε αυτές, λανθανούσης νομικής έννοιας, η υπό ιστορική άποψη κριτική αυτών επεξεργασία και η έρευνα της αξίας και της θέσεώς των στο σύστημα του καθόλου δικαίου αποκαλύπτουν νέο έδαφος της νομικής επιστήμης, το οποίο ούτε υποπτεύεται καν ο περί το φυσικόν και το θετικόν δίκαιον διατρίβων νομομαθής.
Εμφανίζουν σχέσεις και θεωρίες εν πολλοίς, άγνωστες και παρέχουν στο νομικό ενασχόλημα ενδιαφέρον για την πρωτοτυπία του, μπορεί δε να υποβοηθήσει σε μικρό μεν βαθμό ίσως την πρακτική, σπουδαίως όμως την θεωρητική και την φιλοσοφική της νομικής επιστήμης άποψη.
Το σύνολο των νομικών αυτών κανόνων και εννοιών, που αποτελούν σύστημα ίδιον και αυτοτελές, δυνάμεθα να το ονομάσουμε δίκαιο των παροιμιών. Αλλά πριν προβώ στην συστηματική έρευνα θέλω επιχειρήσει να υποδείξω τους γενικώτατους αυτούς χαρακτήρες, εκ των οποίων ποριζόμεθα το ενδιαφέρον, το οποίον παρουσιάζει του λαϊκού τούτου δικαίου η εξακρίβωση.
Η τάξη των λειτουργών της δικαιοσύνης (Θεμιστοπόλοι) ερευνά ενδελεχώς το θετικό δίκαιο και ανατέμνει και συστηματοποιεί τους εξ εθίμων ή νόμων πηγάζοντες και εξαναγκαστικόν κύρος έχοντες κανόνες.
Οι περί το δίκαιο φιλοσοφούντες σε άλλο διατρίβοντες έδαφος και ίδιον αποτελούντες κλάδον, διατυπώνουν τις από της λογικής φύσεως του ανθρώπου απορρέουσες δικαιολογικές αλήθειες και υποδεικνύουν τις αρραγείς βάσεις, επί των οποίων πρέπει να στηρίζεται το θετικό δίκαιο.
Αλλά ο λαός που είναι ξένος προς τις έννοιες αυτές του θετικού και φυσικού δικαίου, έχει ιδίαν δικαίου δογματολογία, η οποία αυθόρμητος εκπορεύεται και χωρίς συλλογιστικούς αγώνες διδάσκεται στις παροιμίες.
Δεν υπάρχει κανένας λόγος δυνάμενος να δικαιολογήσει την προς αυτήν αδιαφορία της επιστήμης.
Αντιθέτως είναι αναμφισβήτητη η σημασία και η θέση στο δίκαιο των από τον λαό σωζομένων νομικών παροιμιών.
Σε πολλές παροιμίες του λαού ανευρίσκομε πεποιθήσεις, δοξασίες, ή αποφθέγματα αποτελούντα την λαϊκή περί δικαίου φιλοσοφία, η οποία αυτοσχέδιος και γνησία εκπορεύεται εκ της συνειδήσεως και χωρίς πολυσχεδή θεωρήματα και συλλογισμούς πλανάται στο στόμα του λαού. Υπό την άποψη αυτή οι δημώδεις παροιμίες αποτελούν σε κάποιο βαθμό τμήμα της φιλοσοφικής δικαιολογίας ανεξερεύνητο, άξιον όμως μελέτης και ακριβώσεως.
Γιατί η επισταμένη μελέτη των περισσοτέρων παροιμιών αποκαλύπτει στον ερευνητή νομικές αρχές και κανόνες του ισχύοντος δικαίου σε όλους σχεδόν τους κλάδους του. Πολλά σοβαρά ζητήματα που απασχολούν τους νομικούς, ουχί άνευ εκπλήξεως, μπορούν να ανεύρουν την λύση τους σε παροιμία φερομένη στα χείλη απαιδεύτου αγρότη. Αλλά και πολλά εκ των εθίμων που αποτελούν στοιχείο του εκάστοτε ισχύοντος δικαίου, σχετίζονται προς ωρισμένες παροιμίες. Υπό την άποψη αυτή η έρευνα και συστηματική ανάπτυξη των παροιμιών και η εξακρίβωση της δι’ αυτών εκδηλουμένης κοινής συνειδήσεως παρέχουν στους θεμιστοπόλους (δικηγόρους, δικαστές, κλπ.), απομεμακρυσμένο μεν, αλλά αναγκαίο ερμηνευτικό στοιχείο του ισχύοντος δικαίου.
Από τον ιστότοπο https://www.aixmi-news.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου