Ψωμί (106)

 Παροιμίες για το ψωμί

Το ψωμί είναι ίσως το πιο ιερό και πολυσήμαντο σύμβολο στη ζωή των ανθρώπων, γι’ αυτό και καταλαμβάνει ξεχωριστή θέση στην ελληνική λαϊκή σοφία. Μέσα από δεκάδες παροιμίες, αναδεικνύονται αξίες όπως η εργασία, η φτώχεια, η φιλοξενία, η συντροφικότητα αλλά και η επιβίωση σε δύσκολες εποχές. Ας δούμε πώς το ταπεινό καρβέλι ενέπνευσε τη γλώσσα μας και την καθημερινή μας κουλτούρα.

1. Άμα βρεις φαΐ, φάε. Αν βρεις ξύλο φύγε.
2. Άνθρωπος που δεν πεινάει, τι θα πει ψωμί δεν ξέρει.
3. Από πολλούς φούρνους έφαγε ψωμί.
4. Άπραγος στο ζύμωμα, στραβά κουλούρια πλάθει. ➤Aρχάριος.
5. Αυτή η δουλειά έχει πολύ ψωμί.➤ H δουλειά αυτή είναι σίγουρη ή αποφέρει μεγάλα κέρδη.
6. Αυτό είναι ψωμοτύρι για μένα. ➤Εύκολη δουλειά.
7. Βγάζει από κρύο φούρνο ζεστό ψωμί. ➤Iκανός.
8. Βγάζω το ψωμί μου. ➤ Kερδίζω τα απαραίτητα.
9. Βρε τον ψωμοπάτη! ➤Ορίζει τον άπιστο φίλο που περιφρονημένος από τους ανθρώπους και καταραμένος από το Θεό που αθέτησε τον όρκο του.
10. Γερόντων έπαρε βουλή κι ανθρώπων μαθημένων οπού’ χουνε πολύ ψωμί κι αλάτι φαγωμένο.➤ Να ζητάς τη συμβουλή των μεγαλύτερων και των έμπειρων ανθρώπων.
11. Γέρος είσαι, δε φελάς, τα ψωμιά μας μόν’ χαλάς.
12. Για ένα κομμάτι ψωμί, ξεπουλά κανείς την περιουσία του.
13. Για ένα κομμάτι ψωμί το αγόρασα. ➤ Πάρα πολύ φθηνά.
14. Για να ζυμώσεις το πρωί, αποβραδίς κοσκίνισε. ➤ Προετοιμασία.
15. Για να μη φάει ο γάτος το ψωμί, τρώει ο ποντικός τα ρούχα.
16. Γλυκό ψωμί δεν έφαγαν.
17. Δεν είδε εκκλησιά είδε φούρνο και προσκύνησε.
18. Δεν έχει ψωμί να φάει. ➤Είναι πάμφτωχος.
19. Δώσαν ψωμί στον εργάτη κι αυτός ζήτησε και αλάτι. ➤Άπληστος.
20. Δώσε μου το ψωμάκι σου να σού δώσω λιγουλάκι. ➤ Εξαπάτηση.
21. Δώσε στη γυναίκα ψίχουλα να πάρεις καρβέλια, δώσε καρβέλια και δε θα πάρεις τίποτα.
22. Εγώ ψοφώ για το ψωμί κι ο άντρας μου δανείζει.
23. Είπε το ψωμί ψωμάκι. ➤Πείνασε.
24. Εκεί που ’ναι τα δόντια λείπουν τα παξιμάδια. ➤Όσοι μπορούν να απολαύσουν κάτι, το στερούνται.
25. Εκεί που ψήνει ο ήλιος το ψωμί. ➤ Πάρα πολύ ζέστη.
26. Εμείς ψωμί δεν είχαμε, λουκούμια εγυρέψαμε. ➤Κακή διαχείρηση.
27. Εμείς ψωμί δεν έχουμε κι η γάτα πίτα σέρνει.
28. Εμείς ψωμί δεν έχουμε…Τον ξένο τι τον θέμε;
29. Εννιά νομάτοι, εννιά ψωμιά κι εγώ ο έρμος ένα… ➤Αδικία.
30. Εφάγαμε ψωμί κι αλάτι. ➤ Είχαμε στενή συναναστροφή.
31. Έφαγα ψωμί στο σπίτι σου. ➤ Με φιλοξένησες.
32. Η βιάση ψήνει το ψωμί, μα δεν το καλοψήνει. ➤Αν κάνεις κάτι με βιασύνη, πιθανόν να έχεις κάνει λάθος.
33. Η έλλειψή του είναι ταυτόσημη με την πείνα.
34. Θα φάει πολλά ψωμιά ακόμη. ➤Θα γνωρίσει ή θα βιώσει πολλά.
35. Θα φάμε αέρα κοπανιστό. ➤ Τίποτα.
36. Θέλει βρεγμένα τα παξιμάδια. ➤Για απαιτητικούς τεμπέληδες.
37. Θέλεις αλεύρι να βγάλεις καρβέλι. ➤Υπάρχουν κάποιες απαραίτητες προϋποθέσεις για να έχει κανείς το ποθητό αποτέλεσμα.
38. Κάλλιο να φάει κανείς ένα μαγκάλι κάρβουνα παρά του κλαψιάρη το ψωμί.
39. Κάλλιο ξερό ψωμί με ησυχία παρά τραπέζι με μελαγχολία.
40. Κάλλιο ξερό ψωμί μ' ειρήνια παρά ψάρια με τη γκρίνια.
41. Κάλλιο το σημερινό ψωμί παρά την αυριανή πίτα.
42. Κάποιος φούρνος γκρεμίστηκε…➤Ξαφνικό, απρόοπτο, απροσδόκητο.
43. Κρύο νερό, ζεστό ψωμί και οι δυο κακοί γιατροί.
44. Λεφτά αγοράζουνε ψωμί, μα όχι ευγνωμοσύνη.
45. Λίγα είναι τα ψωμιά του ή έφαγε τα ψωμιά του. ➤ Δεν θα ζήσει για πολύ ακόμη.
46. Λίγα τα ψωμιά του, λίγα τα καρβέλια του. ➤Για κάποιον που βρίσκεται σε κίνδυνο θανάτου.
47. Μα το ψωμί που τρώω. ➤ Ο καθημερινός άνθρωπος το σέβεται και ορκίζεται σ' αυτό.
48. Με το ψωμί όλα τα βάσανα είναι γλυκά.
49. Με το ψωμί όλες οι πίκρες είναι γλυκιές.
50. Μήδε ωμός τρώγεσαι, μήδε ψημένος…➤ Δύστροπος.
51. Μην τάξεις τ’ άξιου κερί και του μικρού κουλούρι.
52. Μου ’ταξε φούρνους με καρβέλια. ➤ Υπερβολικές υποσχέσεις. 
53. Μπουκιά και συχώριο… ➤ Όμορφη κοπέλα ή κάτι πολύ καλό.
54. Να τιμάς το ψωμί που τρως. ➤ Ευχή και συμβουλή γονέων στα παιδιά τους.
55. Νηστεύει ο δούλος του Θεού γιατί ψωμί δεν έχει. ➤ Δικαιολογία.
56. Ξένο ψωμί δικά του δόντια. ➤ Δεν μας αφορά.
57. Ξένο ψωμί και δικό σου μαχαίρι. ➤ Όταν κάποιος ανακατεύεται σε ξένες υποθέσεις.
58. Ξένο ψωμί τρώει και τα δόντια του λυπάται. ➤ Άπληστος και αχάριστος.
59. Όλα είναι υφάδια της κοιλιάς μα το ψωμί στημόνι. ➤Βασικό, απαραίτητο.
60. Ο λόγος σου με χόρτασε, και το ψωμί σου φα’ το. ➤Απάντηση σε ευγενικούς και δοτικούς ανθρώπους.
61. Ο νηστικός καρβέλια ονειρεύεται. ➤Γι' αυτούς που προσδοκούν υπερβολικά πράγματα.
62. Ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται.
63. Όποιος βαριέται να ζυμώσει πέντε μέρες κοσκινάει. ➤Αναβλητικός.
64. Όποιος έχει νου και γνώση, πριν πεινάσει θα ζυμώσει. ➤ Προνοητικός.
65. Όποιος σου δείξει πέτρα, δείξε του ψωμί. ➤ Συγκατάβαση, υποχωρητικότητα.
66. Όποιος χορταίνει ύπνο δε χορταίνει ψωμί. ➤ Για τους φυγόπονους και τους τεμπέληδες.
67. Όπου σου λεν να φας, φάε κι όπου δέρνουν φύγε…
68. Όταν έχεις ψωμί είσαι έξυπνος. ➤Πλούσιος, με δουλειά…
69. Όταν κοιμάται ο γιόκας μου ψωμί δε μας γυρεύει. ➤ Για παραχαϊδεμένους.
70. Όταν πεινάει ο εχθρός σου δώσ' του να φάει ψωμί και πάλι όταν διψάσει δώσ' του νερό να πιει, γιατί έτσι πάνω στο κεφάλι του αναμμένα κάρβουνα μαζεύεις, και θα σε ανταμείψει ο Κύριος (Καινή Διαθήκη 25:21).
71. Όταν φαγωθεί το ψωμί καληνύχτα της συντροφιάς.
72. Ο χορτάτος λέει ψωμί κι ο νηστικός ψωμάκι.
73. Πάμε να φάμε ψωμί…➤ Να γευματίσουμε.
74. Πάτησε το ψωμί που έφαγε…➤ Αχαριστία.
75. Πιο πολύ ψωμί τρώγεται με μέλι παρά με ξίδι. ➤ Με την ευγένεια επιτυγχάνονται καλύτερα αποτελέσματα στις διαπραγματεύσεις.
76. Πρέπει να φας πολλά καρβέλια ακόμα. ➤Για κάποιον που αποτυγχάνει λόγω απειρίας.
77. Σίγουρο ψωμί σε τρύπιο σακούλι. ➤ Εύκολη δουλειά σε ανάξια χέρια.
78. Στείλε στους γύφτους να βρεις προζύμι. ➤ Άχρηστη αγορά.
79. Στο σπίτι πού δεν υπάρχει ψωμί όλοι μουρμουρίζουν.
80. Στου σκύλου το προσκέφαλο ψωμί δεν ξημερώνει. ➤ Θα το φάει μέχρι να ξημερώσει. Αναφέρεται σε ανάξιους εμπιστοσύνης. 
81. Τάζει φούρνους με καρβέλια και λαγούς με πετραχήλια. ➤ Υπερβολικές υποσχέσεις.
82. Της γειτόνισσας το ψωμί είναι γλυκό. ➤ Για τους ζηλιάρηδες.
83. Της προκομμένης το ψωμί γρήγορα ανεβαίνει.
84. Το έδωσε για ένα κομμάτι ψωμί. ➤ Πολύ φθηνά, με μικρό αντάλλαγμα.
85. Το ζυμάρι όσο το ζυμώνεις φουσκώνει. ➤ Εκπαίδευση, εμπειρία.
86. Τον ύπνο μην το αγαπάς αν θες να μη φτωχύνεις, κράτα ανοιχτά τα μάτια σου και θα χορτάσεις ψωμί.
87. Το ξένο ψωμί είναι όλο λύσσα. ➤ Για τους εγωιστές και τους ακατάδεχτους.
88. Το ξένο ψωμί έχει πιο νοστιμάδα. ➤ Για τους ζηλιάρηδες.
89. Το ψωμί γερό και το σκυλί χορτάτο. ➤ Για εκείνους που τα θέλουν όλα δικά τους.
90. Το ψωμί είναι ο ίδιος ο Χριστός.
91. Το ψωμί ορίζει την σφυρηλατημένη φιλία.
92. Το ψωμί τα δάκρυα δίνει, το ψωμί τα σταματάει.
93. Φάγαμε μαζί ψωμί και αλάτι. ➤ Έχουμε ζήσει πολλά μαζί ή είμαστε φίλοι από παλιά.
94. Φουρνίζει κεραμίδια και ξεφουρνίζει ψωμιά. ➤ Πάρα πολύ άξιος.
95. Χίλια μαντήλια και να ’χεις, χίλια πρόσωπα δεν τρέφεις.
96. Χοντρή μπουκιά μη φας και χοντρό λόγο μη πεις. ➤ Προσοχή στις υποσχέσεις και στις υπερβολικές δηλώσεις.
97. Χωρίς δουλειά ψωμί δεν έχει.
98. Χωρίς προζύμι ψωμί δε γίνεται. ➤ Προετοιμασία, οικονομίες.
99. Χωρίς ψωμί κανένας νόμος δεν μπορεί να κρατηθεί στα πόδια του. ➤ Όταν κάποιος έχει πολύ μεγάλη ανάγκη παραβλέπει τους νόμους.
100. Ψωμί δεν έχουμε, ραπανάκια για την όρεξη. ➤  Δεν έχουμε τα βασικά και ζητάμε τα επιπλέον.
101. Ψωμί δεν έχουμε τυρί ζητάμε. ➤ Δεν έχουμε τα βασικά και ζητάμε τα επιπλέον.
102. Ψωμί δεν είχαμε, τυρί μας ήρθε. ➤ Όταν μας προσφέρονται πράγματα δευτερεύουσας σημασίας.
103. Ψωμί μη λείψει σπίτι μας και φούρνος να μη καπνίσει. ➤ Εγωισμός.
104. Ψωμί στο μοναστήρι και καλογέροι χίλιοι.
105. Ψωμοζήτης είναι κάποιος που ζητιανεύει.
106. Ψωμοτύρι και γλυκιά ζωή.

#παροιμίες #ψωμί #λαϊκή_σοφία #παραδοσιακές_εκφράσεις #λαογραφία #ελληνική_γλώσσα #έκφραση #παράδοση #παροιμιακός-λόγος

💬 Έχεις ακούσει άλλες παροιμίες για τις ψείρες;
Γράψε μας στα σχόλια!