Τι σημαίνει:Μετά την ύβρη, έρχεται η Νέμεσις

Μετά την ύβρη, έρχεται η Νέμεσις

  Οι αρχαίοι Έλληνες, πάνω στον πολιτισμό των οποίων θεμελιώθηκε η δυτική νοοτροπία, ένιωθαν δέος εμπρός στην ύβρη, τη δίψα του άπειρου που ενυπάρχει στον καθένα και πίστευαν ότι επέφερε τη νέμεση των θεών.


Οι όροι ύβρις, άτη, νέμεσις και τίσις καθιερώθηκαν στην αρχαία Ελλάδα και είχαν συγκεκριμένη έννοια και ρόλο στην καθημερινή ζωή.

Ύβρις
Η «ύβρις» αποτελούσε μία βασική έννοια στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων και χρησιμοποιούνταν για κάποιον που υπερεκτιμούσε τις ικανότητές του και συμπεριφερόταν με αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους νόμους της πολιτείας αλλά κυρίως απέναντι στις θεότητες.
Με τις υβριστικές πράξεις οι θεοί, σύμφωνα με τη δοξασίες των αρχαίων, προσβάλλονταν και εξοργίζονταν.

Άτη
Η «ύβρις» προκαλούσε, κατ' επέκταση, την επέμβαση των θεών, και κυρίως του Δία, που έστελνε στον υβριστή την «άτη», δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του μυαλού.

Νέμεσις
Η «άτη» οδηγούσε τον υβριστή σε νέες ύβρεις, ώσπου να διαπράξει μια πολύ μεγάλη ανοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την «νέμεσιν», την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών.

Τίσις
Στη συνέχεια έρχεται η «τίσις», δηλαδή η τιμωρία και τη συντριβή ή καταστροφή του ατόμου που διέπραξε την ύβριν.

Παροιμία: Χωρίς φωτιά καπνός δεν βγαίνει.

Χωρίς φωτιά καπνός δεν βγαίνει

Όπου υπάρχει φωτιά, υπάρχει και καπνός. Κι όπου υπάρχει καπνός… κάποιος την άναψε.

«Χωρίς φωτιά, καπνός δεν βγαίνει», έλεγε η γιαγιά μου.

Το ‘λεγε συχνά, χωρίς πολλά λόγια, κι εμείς τότε το ακούγαμε χωρίς να δίνουμε μεγάλη σημασία. Όμως οι παλιές κουβέντες έχουν τρόπο να καρφώνονται στο μυαλό και να βγαίνουν στην επιφάνεια όταν χρειαστεί.

Κάθε φορά που ακούω φήμες, κάθε φορά που νιώθω πως κάτι δεν λέγεται ανοιχτά, αυτή η φράση επιστρέφει: «Χωρίς φωτιά, καπνός δεν βγαίνει». Δεν είναι απλώς μια παροιμία. Είναι υπενθύμιση πως πίσω από κάθε φαινόμενο υπάρχει αιτία. Πίσω από κάθε ψίθυρο, κάτι κάηκε.

Κάποιοι καπνοί είναι λεπτοί και διακριτικοί – δύσκολα τους καταλαβαίνεις. Άλλοι σε πνίγουν. Και η φωτιά μπορεί να είναι παλιά, μπορεί να ‘χει σβήσει, αλλά ο καπνός της να συνεχίζει να αιωρείται, να θολώνει την κρίση μας.

Οι παροιμίες, λένε, είναι η σοφία του λαού σε λίγες λέξεις. Και μάλλον έχουν δίκιο. Γιατί ο λαός ήξερε να διαβάζει τα σημάδια, να καταλαβαίνει το φανερό και το κρυφό.

Σήμερα, κοιτάζω μια φωτογραφία: φλόγες που υψώνονται, καπνός που χάνεται στον ουρανό. Και σκέφτομαι… Πόσες φορές προσπαθήσαμε να πείσουμε τον εαυτό μας πως ήταν απλώς καπνός; Πόσες φορές αγνοήσαμε τη φωτιά;

---

Εσύ τι πιστεύεις;

Έχεις βρεθεί ποτέ μπροστά σε «καπνό» χωρίς να δεις τη φωτιά; Μοιράσου την ιστορία σου στα σχόλια 👇

Πήγαινε στα σχόλια

"Σαν να μην έχουν τελειωμό τα πάθια και οι Καημοί του κόσμου" 

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης 

 Η φράση "σαν να μην έχουν τελειωμό τα πάθια" εκφράζει την αίσθηση ότι τα βάσανα, οι πόνοι και οι στεναχώριες του κόσμου δεν έχουν τέλος. Είναι μια έκφραση που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την απεραντοσύνη της θλίψης και του πόνου που βιώνουν οι άνθρωποι.

Η φράση αυτή προέρχεται από το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, "Το Μοιρολόγι της Φώκιας". Στο έργο αυτό, οι τελευταίοι στίχοι του ποιήματος που συνοδεύουν το τέλος του διηγήματος, είναι: "Σαν να 'χαν ποτέ τελειωμό τα πάθια και οι καημοί του κόσμου". Αυτοί οι στίχοι έχουν χαραχθεί στην προτομή του Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο, ως μια αναγνώριση της δύναμης και της σημασίας τους. 

Εικονογραφημένη Παροιμία

Ήμουνα κράχτης πετεινός,τώρα στα γηρατειά μου,να με τσιμπούνε οι όρνιθες,δεν το βαστά η καρδιά μου.

Paroimiakos logos

 

Καλό μήνα με μια παροιμία:

Τoν Ιούλη κι  οι γριές κάνουνε ξετσιπωσιές(φορούν λιγότερα ρούχα λόγω ζέστης)

Καλό μήνα, παροιμιακός λόγος,

Αλωνάρη βάφτισε τον Ιούλιο ο λαός μας, το ;oνομα  το πήρε, μέσα από τη διαδικασία της συγκομιδής και της επεξεργασίας των δημητριακών.

Στην αρχαία Ελλάδα, το όνομα του ήταν Εκατομβαιώνας, και ήταν αφιερωμένος στον θεό Ήλιο-Απόλλωνα, όπου θυσίαζαν προς τιμήν του εκατό βόδια (εκατόμβη). 

Το όνομα Ιούλιος, το οφείλει στον Γάϊο Ιούλιο Καίσαρα (100-44 π.Χ.), τον μέγαλο ρωμαίο στρατηλάτη, πολιτικό και συγγραφέα που συνέβαλε καθοριστικά στον μετασχηματισμό της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας στην κραταιή Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. 

Σ’ αυτόν οφείλεται  και η καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου. Όταν αυτό το ημερολόγιο αντικαταστάθηκε από το Γρηγοριανό (Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄ 1582 μ. Χ.), ο γνωστός μας Ιούλιος,  είναι ο έβδομος μήνας του χρόνου, και έχει 31 ημέρες. 

Δείτε εδώ κι άλλες παροιμίες για τον Ιούλιο

Τι σημαίνει: Μηδέν Άγαν

Είναι η γνωστή ρήση του Μαντείου των Δελφών. Σημαίνει «τίποτα σε υπερβολή». Το Μηδέν Άγαν προέρχεται από τo αριθμητικό ΜΗΔΕΝ(= μήδε εν, ούτε ένα, τέλεια ανυπαρξία) και το επίρρημα ΑΓΑΝ(υπερβολικά).

Μηδέν Άγαν και ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ, τα δύο αποφθέγματα που ήταν χαραγμένα στους τοίχους του ιερού του Απόλλωνα, στο Μαντείο των Δελφών, αποτελούσαν τις θεμελιώδεις αρχές του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος.

Η ρήση Μηδέν Άγαν αποδίδεται στον Χείλωνα τον Λακεδαιμόνιο, έναν από τους Eπτά Σοφούς του Αρχαίου Kόσμου. Με αυτή τη φράση ήθελε να υποδηλώσει ότι η αλήθεια βρίσκεται στο μέσον και χωρίς υπερβολές. Μας φέρνει επίσης στο νου το απόφθεγμα του Αριστοτέλη «η αρετή κείται στο μέσον» και για τους Λατίνους «in medio virtus». Ο Πίνδαρος, ο λυρικός ποιητής, ο οποίος είχε στενές σχέσεις με το Μαντείο, επίσης αναφέρει το ρητό αυτό στις ωδές του.τρίπτυχο του «γνώθι σαυτόν», του «μηδέν άγαν» και του «μέτρον άριστον


Το μέτρον ήταν εξ ίσου με το κάλλος χαρακτηριστικό της ελληνικής σκέψης. Σήμαινε την αγάπη της μετριοπάθειας και της αρμονίας που κρύβει η αποφυγή των υπερβολών. Είναι γνωστά τα αρχαία ρητά ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ και ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ, που αποδίδονται στους επτά σοφούς και δείχουν την εκτίμηση των Ελλήνων στη μετριοπάθεια και στην αποφυγή των υπερβολών. 
 

Τι σημαίνει: Άχθος αρούρης

Βοήθεια του Πάτροκλου στο τραύμα του Αχιλλέα

Η φράση "άχθος αρούρης" είναι ομηρική και σημαίνει "βάρος της γης". Στην Ιλιάδα, ο Αχιλλέας χρησιμοποιεί αυτή την έκφραση για να περιγράψει τον εαυτό του, αισθανόμενος άχρηστος και βάρος για τη γη, λόγω της αποχής του από τη μάχη. Σήμερα, η φράση χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει κάποιον ως ανάξιο ή άχρηστο.
Προέλευση και σημασία:

Ομηρική προέλευση:
Η φράση προέρχεται από την Ιλιάδα του Ομήρου, όπου ο Αχιλλέας τη χρησιμοποιεί.

Κυριολεκτική σημασία:
"Άχθος" σημαίνει βάρος ή φορτίο, και "αρούρης" αναφέρεται στη γη ή στο χωράφι.
Μεταφορική σημασία:
Η φράση μεταφορικά περιγράφει κάποιον που θεωρείται άχρηστος, βάρος για την κοινωνία ή το περιβάλλον του.

Σύγχρονη χρήση:

Σήμερα, η φράση χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάποιον που δεν είναι χρήσιμος, που δεν προσφέρει τίποτα στην κοινωνία.
Είναι μια υποτιμητική έκφραση που χρησιμοποιείται για να δηλώσει την έλλειψη αξίας ή χρήσιμης ιδιότητας.

Τι σημαίνει:Κοράκιασα απο την δίψα

 

παροιμιακος λόγος

Φράση που προέρχεται από έναν αρχαιοελληνικό μύθο. Σύμφωνα με αυτόν, σε κάποια μικρή ορεινή πόλη της αρχαίας Ελλάδας, οι κάτοικοι αποφάσισαν κάποτε να κάνουν μια θυσία στο θεό Απόλλωνα. Το νερό όμως που θεωρούσαν ιερό και το χρησιμοποιούσαν στις θυσίες , βρίσκονταν ανάμεσα σε δύσβατα φαράγγια. Έπρεπε λοιπόν για αυτή τη σημαντική θυσία να στείλουν κάποιον σε αυτή τη δύσκολη και ανηφορική διαδρομή, για να φέρει το «ιερό» νερό. Ξαφνικά, ακούστηκε μια φωνή από ένα δέντρο εκεί κοντά. Ήταν η φωνή ενός κόρακα ο οποίος προσφερόταν να αναλάβει το συγκεκριμένο εγχείρημα. Παρά την έκπληξη που ένιωσαν οι κάτοικοι ακούγοντας τη φωνή του κόρακα, αποφάσισαν να του αναθέσουν την αποστολή, μιας και με τα φτερά του θα έφτανε γρήγορα και εύκολα στην πηγή που έτρεχε το «ιερό» αυτό νερό.

Έδωσαν λοιπόν, οι άνθρωποι στον κόρακα μια μικρή υδρία, αυτός την άρπαξε με τα νύχια του και πέταξε στον ουρανό με κατεύθυνση την πηγή. Ο κόρακας έφτασε γρήγορα στην πηγή. Πλάι της αντίκρισε μια συκιά γεμάτη σύκα, και λιχούδης καθώς ήταν άρχισε να δοκιμάζει μερικά σύκα. Τα σύκα όμως ήταν άγουρα, και ο κόρακας αποφάσισε να περιμένει μέχρι να ωριμάσουν, ξεχνώντας όμως την αποστολή που είχε αναλάβει για λογαριασμό των ανθρώπων. Περίμενε τελικά δύο ολόκληρες μέρες ώσπου τα σύκα ωρίμασαν. Έφαγε πολλά μέχρι που κάποια στιγμή θυμήθηκε τον πραγματικό λόγο για τον οποίο είχε έρθει στην πηγή. Άρχισε να σκέφτεται λοιπόν, πώς θα δικαιολογούσε την αργοπορία του στους κατοίκους της πόλης. Τελικά γέμισε με νερό τη μικρή υδρία, άρπαξε με το ράμφος του ένα μεγάλο φίδι το οποίο διέκρινε να κινείται κοντά στους θάμνους και πέταξε για την πόλη.

Όταν ο κόρακας έφτασε στην πόλη, οι κάτοικοι θέλησαν να μάθουν το λόγο για τον οποίο άργησε να επιστρέψει με το νερό από την πηγή. Ο κόρακας αφού άφησε κάτω την υδρία και το φίδι, και ισχυρίστηκε ότι το συγκεκριμένο φίδι ρουφούσε το νερό από την πηγή, με αποτέλεσμα αυτή να αρχίσει να ξεραίνεται. Έπειτα τους είπε πως όταν το φίδι αποκοιμήθηκε, αυτός γέμισε την υδρία με το νερό και γράπωσε και το φίδι για να το παρουσιάσει στους κατοίκους. Οι άνθρωποι τον πίστεψαν και σκότωσαν το φίδι χτυπώντας το με πέτρες και ξύλα.

Όμως, το φίδι αυτό ήταν του θεού Απόλλωνα, και ο θεός του φωτός οργισμένος αποφάσισε να τιμωρήσει τον κόρακα για το ψέμα του. Έτσι από εκείνη την ημέρα, κάθε φορά που ο κόρακας προσπαθούσε να πιει νερό από κάποια πηγή, αυτή στέρευε. Κράτησε πολύ καιρό το μαρτύριο αυτό της δίψας του κόρακα, μέχρι που ο Απόλλωνας τον λυπήθηκε και τον έκανε αστέρι στον ουρανό. Από τότε, όταν κάποιος διψούσε πολύ, έλεγε τη φράση « Κοράκιασα από τη δίψα ». Και αυτή η φράση έχει παραμείνει ως τις μέρες μας.

Νικόλαος Πολίτης: Ο πρόδρομος της επιστήμης της λαογραφίας στην Ελλάδα.

  

     ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ Ένας μεγάλος Ελληνας!Ο Πατέρας της λαογραφίας  στην Ελλάδα    Ο Νικόλαος Πολίτης (Ελαιοχώρι Καλαμάτας Μεσσηνίας, 3 Μαρτίου 1852 - Αθήνα, 12 Ιανουαρίου 1921) ήταν Έλληνας λαογράφος και καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Θεωρείται ως ο πρόδρομος της επιστήμης της λαογραφίας στην Ελλάδα.

    Αιωνία η μνήμη του!   Μάζευε παραμύθια από γιαγιάδες για να αποδείξει ότι είμαστε ακόμα Έλληνες

  Ο πατέρας της ελληνικής λαογραφίας, Νικόλαος Πολίτης, αφιέρωσε τη ζωή του στη διάσωση των παραδόσεων και των παραμυθιών του λαού μας. Την ώρα που άλλοι έψαχναν την Ελλάδα στα ερείπια της αρχαιότητας, ένας άνθρωπος την έψαχνε στη γιαγιά που ευλογούσε τα παιδιά της, στο ξόρκι για το μάτι, στο παραμύθι που ψιθύριζε η γριά δίπλα στη φωτιά. Το όνομά του ήταν Νικόλαος Πολίτης και πίστευε κάτι ριζικά ανατρεπτικό: ότι η ελληνική ψυχή δεν είχε πεθάνει. Απλώς είχε αλλάξει ρούχα.

      Γεννήθηκε το 1852 σε ένα χωριό της Μεσσηνίας.

     Από παιδί, δεν έγραφε μόνο εκθέσεις.

     Έγραφε εφημερίδες. Έστηνε θεατρικές παραστάσεις στο σχολείο για να βοηθήσει τους Κρητικούς πρόσφυγες.

     Στα δεκατέσσερά του πήγε να πολεμήσει στην Κρητική Επανάσταση. Δεν τον άφησαν.

     Αλλά εκείνος ήξερε ήδη: θα πολεμούσε αλλιώς.

     Σπούδασε φιλολογία και νομική στην Αθήνα, και μετά με υποτροφία στη Γερμανία.

    Όμως γύρισε πίσω όχι για να βρει την Ελλάδα του Περικλή, αλλά για να ακούσει τη φωνή της γιαγιάς που έλεγε: «Όποιος καεί στο χυλό, φυσάει και το γιαούρτι». Εκείνος ήξερε πως δεν ήταν απλή φράση.

     Ήταν πολιτισμικό ίχνος, αρχαίο ένστικτο, κομμάτι από την αλυσίδα που μας συνέδεε με τους προγόνους.

    Ίδρυσε τη λέξη «λαογραφία».

    Δεν υπήρχε.

    Τη βάπτισε, για να δώσει υπόσταση σε αυτό που οι άλλοι θεωρούσαν περιθώριο.

    Περπατούσε σε χωριά, μιλούσε με γριές και γέρους, κατέγραφε θρύλους, τραγούδια, παραδόσεις, παροιμίες. Και όλα τα έβλεπε όχι σαν γραφικότητες, αλλά σαν αποδείξεις. Ότι ο λαός θυμάται. Ακόμα κι όταν δεν το ξέρει.

    Το 1882 έγινε καθηγητής μυθολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Όχι για να αναλύσει τον Όμηρο. Αλλά για να διδάξει πώς η λαϊκή αφήγηση κρατάει ζωντανή την αρχαία σκέψη.     Γιατί για τον Πολίτη, η γιαγιά που μιλάει για την πεντάμορφη και τον δράκο, λέει στην πραγματικότητα έναν μύθο του Ησίοδου, άθελά της.

     Γιατί η παράδοση δεν ξεχνά.

    Κρύβει.

    Πίστευε ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν ήταν μόνο απόγονοι των αρχαίων στο αίμα – ήταν στον λόγο, στην πράξη, στο τραγούδι.

    Η αποστολή του δεν ήταν να φτιάξει θεωρίες.

     Ήταν να σώσει φωνές. Να περισώσει τη μνήμη που έπαιρνε ο άνεμος. Ίδρυσε το περιοδικό Λαογραφία, το Λαογραφικό Αρχείο, και συνέλεξε χιλιάδες κείμενα, παραδόσεις και τραγούδια από κάθε άκρη της Ελλάδας.

   Κι όμως, δεν είχε την έπαρση του πρωτοπόρου.

   Υπέγραφε άρθρα με αστεράκια,

     με ψευδώνυμα, γιατί ένιωθε ότι τα λόγια του λαού ήταν πιο μεγάλα από το δικό του όνομα. Όπως έλεγε:      «Δεν γράφω εγώ. Ακούω τον λαό να μιλά».

    Ήξερε ότι η αλήθεια δεν βρίσκεται μόνο στα μάρμαρα.

    Βρίσκεται και στο πώς πλέκεις ένα καλάθι, στο πώς μαγειρεύεις τα Χριστούγεννα, στο πώς θρηνείς έναν νεκρό. Βρίσκεται στο σώμα, στη φωνή, στον ρυθμό της κοινότητας. Δεν είναι θεωρία. Είναι πράξη.

    Ο Νικόλαος Πολίτης έδωσε υπόσταση σε έναν πολιτισμό που όλοι αγνοούσαν. Ήξερε ότι αν δεν καταγραφεί, θα χαθεί.

    Και αν χαθεί, θα είμαστε ένα έθνος χωρίς μνήμη. Ένα σώμα χωρίς ψυχή.

    Πέθανε το 1921 από υπερκόπωση. Δούλευε μέχρι την τελευταία του μέρα.

   Όχι για φήμη.

    Αλλά γιατί ήξερε πως κάθε μέρα που περνάει, πεθαίνει και ένα τραγούδι που δεν καταγράφηκε.

    Κάθε γιαγιά που φεύγει, παίρνει μαζί της έναν κόσμο. Και αυτός ο κόσμος έπρεπε να σωθεί.

    Δεν έγινε ήρωας του έθνους.

     Δεν έχει αγάλματα.     Αλλά χάρη σε αυτόν, γνωρίζουμε τι τραγουδούσε το χωριό, τι ευχόταν η μάνα στο παιδί της, πώς έδιωχναν το κακό μάτι, πώς αγαπούσαν και πώς πονούσαν.

    Χάρη σε αυτόν, θυμόμαστε.

     Γρηγόρης Κεντητός

Ο βοσκός είπε: