Παροιμίες, Γνωμικά, Παροιμιώδεις φράσεις.

Το blog ΠΑΡΟΙΜΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ αποτελεί την παράθεση του υλικού προσωπικής συλλογής, η οποία δημιουργήθηκε με γνώμονα τον σεβασμό και τον θαυμασμό στην λαϊκή σοφία και στην λαϊκή παράδοση.

Οι παροιμίες, οι παροιμιακές φράσεις και τα αποφθέγματα των φιλοσόφων, καταγράφονται όπως ακριβώς εντοπίσθηκαν από τον συλλέκτη, χωρίς παρέμβαση ή κριτική στο περιεχόμενο.
Η έρευνα, η καταγραφή και η φροντίδα για επεξήγηση όπου χρειάζεται, συνεχίζεται και το blog εμπλουτίζεται συνεχώς.

30 Ιουλίου 2025

Ψι όπως ψυχή...

304 Παροιμίες που ξεκινούν από το Ψ


Παραδοσιακή γραφή του γράμματος ψ.

Το γράμμα Ψ μπορεί να εμφανίζεται σπάνια σε παροιμίες, αλλά οι λίγες που υπάρχουν είναι καίριες και γεμάτες νόημα. Από την ψυχή ως το ψωμί και τα ψέματα, η λαϊκή σοφία δεν αφήνει τίποτα ασχολίαστο.

  1. Ψάρια(47)
  2. Ψείρα(18)
  3. Ψέμα(82)
  4. Ψυχαγωγία(18)
  5. Ψυχή(21)
  6. Ψύλλος(8)
  7. Ψωμί(106)
  8. Ψώνια (4)


29 Ιουλίου 2025

Παροιμίες για σκύλους: Λόγος απλός, νόημα βαθύ

🐾 Παροιμίες για σκύλους: Λαϊκή σοφία με δόντια και ουρά


Λαογραφική εικόνα με σκύλο και καραβάνι σε παραδοσιακό ελληνικό τοπίο.

Στην ελληνική παράδοση, τα ζώα —και ιδιαίτερα ο σκύλος— έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις παροιμίες. 

Άλλοτε πιστός φίλος, άλλοτε σύμβολο αχαριστίας, εξουσίας ή πονηριάς, ο σκύλος αποτυπώνει λαϊκά συναισθήματα και εμπειρίες με τρόπο καίριο και αλληγορικό.

Σε αυτή τη συλλογή θα βρείτε δεκάδες παροιμίες με θέμα τον σκύλο, μαζί με αναλυτικές ερμηνείες που φωτίζουν το πνεύμα και την ειρωνεία της λαϊκής σοφίας.

 Από το «Ο σκύλος γλείφει το χέρι που τον χτυπά» ως το «Ψόφησαν τα σκυλιά που γαβγίζανε τ’ αφεντικά», κάθε φράση κρύβει και μια μικρή αλήθεια για τη ζωή.

📚 Ενδεικτικά περιλαμβάνονται:

  • Παροιμίες για πίστη, αχαριστία και εξουσία
  • Χιουμοριστικές και ειρωνικές ρήσεις για σχέσεις και συμπεριφορές
  • Συμβουλές «κρυμμένες» σε σκληρές εικόνες της υπαίθρου
🧠 Η γλώσσα μιλά για την κοινωνία. Μέσα από τον σκύλο, ο λαός σχολιάζει τον άνθρωπο.

Ετικέτες: #Παροιμίες #Σκύλος #ΛαϊκήΣοφία #ΕλληνικήΠαράδοση #ΠαροιμίεςΜεΣκύλους #Λαογραφία #ΓλώσσαΚαιΠαράδοση

28 Ιουλίου 2025

Ωμέγα όπως ωραίος...

 

Παροιμίες που ξεκινούν από το Ω 


Εικόνα με το γράμμα ωμέγα σε παραδοσιακή γραφή.

Το γράμμα Ω σηματοδοτεί το τέλος του ελληνικού αλφαβήτου, αλλά και την κορύφωση της σοφίας.

Εδώ συγκεντρώνονται παροιμίες που ξεκινούν από το "Ω" και αποτυπώνουν τη βαθιά και συχνά καυστική ματιά της λαϊκής παράδοσης.



#παροιμίες-από-το-γράμμα-Ω-ωμέγα

22 Ιουλίου 2025

Επιστημονικό άρθρο από το συνέδριο της Κρήτης για τις παροιμίες

 Η αλήθεια στον παροιμιακό και γνωμικό λόγο. 

Ο Αριστοτέλειος ορισμός για τις παροιμίες

Ο Αριστοτέλειος ορισμός για τις  παροιμίες σημαίνει:
Οι παροιμίες είναι μεταφορές από ένα είδος σε άλλο. Δηλαδή, οι παροιμίες λειτουργούν όπως οι μεταφορές στη γλώσσα: παίρνουν ένα χαρακτηριστικό ή μια κατάσταση από μια κατηγορία πραγμάτων (ένα "είδος") και το εφαρμόζουν σε κάτι άλλο διαφορετικό, για να εκφράσουν κάτι με τρόπο παραστατικό και εύστοχο.

Η προσπάθεια των μελετητών για τον προσδιορισμό του όρου παροιμία έχει αποδώσει μέχρι σήμερα έναν αρκετά μακρύ κατάλογο ορισμών. Από αυτούς άλλοι προέρχονται από συστηματικές μελέτες και άλλοι από ερμηνευτικά λεξικά γενικής χρήσης, που, ωστόσο, δίνουν το περιεχόμενο του όρου στην καθημερινή του χρήση.

Ο Μπαμπινιώτης υποστηρίζει ότι ....  Διαβάστε εδώ ολόκληρο το άρθρο

11 Ιουλίου 2025

Τί είναι τo: Πάρθιo βέλος;

Το Πάρθιo βέλος στον παροιμιακό λόγο


Ο πολεμιστης με το πάρθειο βέλος

Η φράση προήλθε από την τακτική των Πάρθων ιππέων να γυρίζουν απότομα το σώμα τους και να χτυπούν τους αντιπάλους, ενώ οπισθοχωρούσαν. Οι Πάρθοι κατοικούσαν στη Ν.Δ. Ασία. Παροιμιώδης έμεινε η φράση “Πάρθια βέλη”, που σημαίνει ξαφνικό και ύπουλο χτύπημα.



Ο όρος “Πάρθιον βέλος” προέρχεται από την στρατηγική των Παρθίων ιππέων στην μάχη και μία ιδιαίτερη τεχνική τους στην τοξοβολία.

Η Παρθία, χώρα της κεντρικής Ασίας(νοτιοανατολικά της Κασπίας),  υποτάχτηκε διαδοχικά στους Ασσύριους, στους Μήδες και στους Πέρσες, ενώ συμμάχησε με τους δύο τελευταίους, όταν στράφηκαν εναντίον των Ελλήνων το 480π.Χ.


Λέγεται ότι οι Πάρθιοι ακολουθούσαν συχνά μια ιδιόρρυθμη πολεμική τακτική: κατά τις συγκρούσεις τους οπισθοχωρούσαν, δίνοντας την εντύπωση στους αντιπάλους τους ότι εγκαταλείπουν τη μάχη, ενώ στην πραγματικότητα γύριζαν το σώμα τους εκατόν ογδόντα μοίρες πάνω στ’ άλογά τους και τοξοβολούσαν με εξαιρετική ακρίβεια προς τα πίσω, αντίθετα με τη φορά της κίνησης του αλόγου.


Έκτοτε,  η φράση “Πάρθιο βέλος”, δηλώνει το ξαφνικό και απροσδόκητο χτύπημα, που πολλές φορές είναι και ύπουλο, είτε προέρχεται από εχθρούς, είτε από άσπονδους φίλους.

 Για να δείτε κι άλλες παροιμίες για ύπουλους κάντε κλικ εδώ.

09 Ιουλίου 2025

Τι σημαίνει:Μετά την ύβρη, έρχεται η Νέμεσις

Μετά την ύβρη, έρχεται η Νέμεσις

Η τιμωρία των θεών


  Οι αρχαίοι Έλληνες, πάνω στον πολιτισμό των οποίων θεμελιώθηκε η δυτική νοοτροπία, ένιωθαν δέος εμπρός στην ύβρη, τη δίψα του άπειρου που ενυπάρχει στον καθένα και πίστευαν ότι επέφερε τη νέμεση των θεών.


Οι όροι ύβρις, άτη, νέμεσις και τίσις καθιερώθηκαν στην αρχαία Ελλάδα και είχαν συγκεκριμένη έννοια και ρόλο στην καθημερινή ζωή.

Ύβρις
Η «ύβρις» αποτελούσε μία βασική έννοια στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων και χρησιμοποιούνταν για κάποιον που υπερεκτιμούσε τις ικανότητές του και συμπεριφερόταν με αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους νόμους της πολιτείας αλλά κυρίως απέναντι στις θεότητες.
Με τις υβριστικές πράξεις οι θεοί, σύμφωνα με τη δοξασίες των αρχαίων, προσβάλλονταν και εξοργίζονταν.

Άτη
Η «ύβρις» προκαλούσε, κατ' επέκταση, την επέμβαση των θεών, και κυρίως του Δία, που έστελνε στον υβριστή την «άτη», δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του μυαλού.

Νέμεσις
Η «άτη» οδηγούσε τον υβριστή σε νέες ύβρεις, ώσπου να διαπράξει μια πολύ μεγάλη ανοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την «νέμεσιν», την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών.

Τίσις
Στη συνέχεια έρχεται η «τίσις», δηλαδή η τιμωρία και τη συντριβή ή καταστροφή του ατόμου που διέπραξε την ύβριν.

08 Ιουλίου 2025

Παροιμία: Χωρίς φωτιά καπνός δεν βγαίνει.

Χωρίς φωτιά καπνός δεν βγαίνει

Όπου υπάρχει φωτιά, υπάρχει και καπνός. Κι όπου υπάρχει καπνός… κάποιος την άναψε.


«Χωρίς φωτιά, καπνός δεν βγαίνει», έλεγε η γιαγιά μου.

Το ‘λεγε συχνά, χωρίς πολλά λόγια, κι εμείς τότε το ακούγαμε χωρίς να δίνουμε μεγάλη σημασία. Όμως οι παλιές κουβέντες έχουν τρόπο να καρφώνονται στο μυαλό και να βγαίνουν στην επιφάνεια όταν χρειαστεί.

Κάθε φορά που ακούω φήμες, κάθε φορά που νιώθω πως κάτι δεν λέγεται ανοιχτά, αυτή η φράση επιστρέφει: «Χωρίς φωτιά, καπνός δεν βγαίνει». Δεν είναι απλώς μια παροιμία. Είναι υπενθύμιση πως πίσω από κάθε φαινόμενο υπάρχει αιτία. Πίσω από κάθε ψίθυρο, κάτι κάηκε.

Κάποιοι καπνοί είναι λεπτοί και διακριτικοί – δύσκολα τους καταλαβαίνεις. Άλλοι σε πνίγουν. Και η φωτιά μπορεί να είναι παλιά, μπορεί να ‘χει σβήσει, αλλά ο καπνός της να συνεχίζει να αιωρείται, να θολώνει την κρίση μας.

Οι παροιμίες, λένε, είναι η σοφία του λαού σε λίγες λέξεις. Και μάλλον έχουν δίκιο. Γιατί ο λαός ήξερε να διαβάζει τα σημάδια, να καταλαβαίνει το φανερό και το κρυφό.

Σήμερα, κοιτάζω μια φωτογραφία: φλόγες που υψώνονται, καπνός που χάνεται στον ουρανό. Και σκέφτομαι… Πόσες φορές προσπαθήσαμε να πείσουμε τον εαυτό μας πως ήταν απλώς καπνός; Πόσες φορές αγνοήσαμε τη φωτιά;


Εσύ τι πιστεύεις;

Έχεις βρεθεί ποτέ μπροστά σε «καπνό» χωρίς να δεις τη φωτιά; Μοιράσου την ιστορία σου στα σχόλια 👇

Πήγαινε στα σχόλια

07 Ιουλίου 2025

"Σαν να μην έχουν τελειωμό τα πάθια και οι Καημοί του κόσμου"

"Σαν να μην έχουν τελειωμό τα πάθια και οι Καημοί του κόσμου" 

Πίνακας με τον Παραδιαμάντη σκεπτόμενο.
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης 


 Η φράση "σαν να μην έχουν τελειωμό τα πάθια" εκφράζει την αίσθηση ότι τα βάσανα, οι πόνοι και οι στεναχώριες του κόσμου δεν έχουν τέλος. Είναι μια έκφραση που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την απεραντοσύνη της θλίψης και του πόνου που βιώνουν οι άνθρωποι.

Η φράση αυτή προέρχεται από το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, "Το Μοιρολόγι της Φώκιας". Στο έργο αυτό, οι τελευταίοι στίχοι του ποιήματος που συνοδεύουν το τέλος του διηγήματος, είναι: "Σαν να 'χαν ποτέ τελειωμό τα πάθια και οι καημοί του κόσμου". Αυτοί οι στίχοι έχουν χαραχθεί στην προτομή του Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο, ως μια αναγνώριση της δύναμης και της σημασίας τους. 

01 Ιουλίου 2025

Καλό μήνα με μια παροιμία:

Τoν Ιούλη κι  οι γριές κάνουνε ξετσιπωσιές(φορούν λιγότερα ρούχα λόγω ζέστης)

Καλο μήνα

Καλό μήνα, παροιμιακός λόγος,

Αλωνάρη βάφτισε τον Ιούλιο ο λαός μας, το ;oνομα  το πήρε, μέσα από τη διαδικασία της συγκομιδής και της επεξεργασίας των δημητριακών.


Στην αρχαία Ελλάδα, το όνομα του ήταν Εκατομβαιώνας, και ήταν αφιερωμένος στον θεό Ήλιο-Απόλλωνα, όπου θυσίαζαν προς τιμήν του εκατό βόδια (εκατόμβη). 


Το όνομα Ιούλιος, το οφείλει στον Γάϊο Ιούλιο Καίσαρα (100-44 π.Χ.), τον μέγαλο ρωμαίο στρατηλάτη, πολιτικό και συγγραφέα που συνέβαλε καθοριστικά στον μετασχηματισμό της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας στην κραταιή Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. 


Σ’ αυτόν οφείλεται  και η καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου. Όταν αυτό το ημερολόγιο αντικαταστάθηκε από το Γρηγοριανό (Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄ 1582 μ. Χ.), ο γνωστός μας Ιούλιος,  είναι ο έβδομος μήνας του χρόνου, και έχει 31 ημέρες. 

Δείτε εδώ κι άλλες παροιμίες για τον Ιούλιο