Παροιμίες, Γνωμικά, Παροιμιώδεις φράσεις.

Το blog ΠΑΡΟΙΜΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ αποτελεί την παράθεση του υλικού προσωπικής συλλογής, η οποία δημιουργήθηκε με γνώμονα τον σεβασμό και τον θαυμασμό στην λαϊκή σοφία και στην λαϊκή παράδοση.

Οι παροιμίες, οι παροιμιακές φράσεις και τα αποφθέγματα των φιλοσόφων, καταγράφονται όπως ακριβώς εντοπίσθηκαν από τον συλλέκτη, χωρίς παρέμβαση ή κριτική στο περιεχόμενο.
Η έρευνα, η καταγραφή και η φροντίδα για επεξήγηση όπου χρειάζεται, συνεχίζεται και το blog εμπλουτίζεται συνεχώς.

27 Σεπτεμβρίου 2025

Άλλος Πάσχα κι άλλος Χάσκα

 

Τι σημαίνει η παροιμία Άλλος Πάσχα κι άλλος Χάσκα?

Το ελληνικό έθιμο της Αποκριάς Χάσκα.
Η συγκριτική αυτή λαϊκή παροιμία είναι σύντομη και εύστοχη περιγραφή της κοινωνικής ανισότητας.
Διαβάστε περισσότερα...



16 Σεπτεμβρίου 2025

Μοιρολατρία

Το πεπρωμένο, το ριζικό και η τύχη

Τα σύμβολα της τύχης

Το πεπρωμένο: μοίρα, ριζικό και τύχη που συνοδεύουν γενιές και γενιές.


Είναι συνηθισμένο το φαινόμενο της μοιρολατρίας στην ελληνική κοινωνία. Γίνεται ακόμη και σήμερα πολύ συχνά λόγος  για την κακιά στιγμή, για την ώρα την καλή, για την τυχερή μας μέρα, τον τυχερό μας αριθμό...
Το πεπρωμένο, βρίσκεται στο επίκεντρο της λαϊκής σοφίας. 
Συγγενεύει με το ριζικό και την τύχη, έννοιες που χρησιμοποιεί ο λαός για να εξηγήσει τα ανεξήγητα της ζωής. 
Οι παροιμίες τονίζουν ότι το πεπρωμένο είναι αναπόφευκτο· ο άνθρωπος μπορεί να παλέψει, αλλά στο τέλος θα βρεθεί μπροστά σε αυτό που του γράφτηκε.

Η λαϊκή σοφία έχει πολλές σοφές και εμπνευσμένες ρήσεις για όλα αυτά.
Δείτε εδώ τις παροιμίες της συλλογής μας 
για το πεπρωμένο, για το ριζικό, για την τύχη.

 Μιλούν επίσης και για την ευθύνη να σταθούμε με αξιοπρέπεια μπροστά σε όσα μας φέρνει η ζωή.


Η έρευνα, η καταγραφή και η φροντίδα για επεξήγηση όπου χρειάζεται, συνεχίζεται και το blog εμπλουτίζεται συνεχώς.


💬 Έχεις ακούσει άλλες παροιμίες για το πεπρωμένο, την τύχη και το ριζικό;
Γράψε μας στα σχόλια!

09 Σεπτεμβρίου 2025

Ο σπουδαιότερος πλούτος... (Σωκράτης)

Οι παροιμίες μας για τον πλούτο και τον πλούσιο

Πάπυρος με φράση του Σωκράτη: Ο σπουδαιότερος πλούτος είναι η πληρότητα με τα λίγα.

Ο πλούτος: ευχή και παγίδα· άλλοτε άνεση, άλλοτε αλαζονεία και ματαιότητα.



Ο πλούτος και ο πλούσιος έχουν διπλή όψη στη λαϊκή σκέψη: χαρίζουν άνεση και κύρος, μα συχνά γεννούν αλαζονεία, φθόνο και πρόσκαιρες αξίες. Οι παροιμίες θυμίζουν ότι το χρήμα είναι καλός υπηρέτης, κακός αφέντης — και πως η αληθινή αξία μετριέται στα έργα και στον χαρακτήρα.

  • Αβράκωτος βρακώθηκε και γελοχαχάρισε. —  Νεόπλουτοι.
  • Άμα πλουτίσει ο άνθρωπος, θαμπώνεται το φως του, και δε γυρίζει να σε δει, αν είσαι και αδελφός του.
  • Αν δεν πεινάσουν οι φτωχοί οι πλούσιοι δεν χορταίνουν. 
Δείτε όλες τις παροιμίες μας για τον Πλούτο και τους Πλούσιους...

Η λαϊκή σοφία δεν εχθρεύεται το χρήμα· εχθρεύεται την τυφλή λατρεία του. Η ποιότητα ζωής χτίζεται με μέτρο και χαρακτήρα, όχι με επίδειξη.


➤ Δείτε και το συναφές λήμμα: Παροιμίες για την πολυτέλεια.



31 Αυγούστου 2025

Μερικές από τις παροιμίες μας για τα προϊόντα

Παροιμίες για τα προϊόντα

Καλάθι με φρούτα

Τα προϊόντα στη λαϊκή σοφία: καρπός κόπου, γης και εμπορίου.

Τα προϊόντα είναι το αποτέλεσμα της δουλειάς του ανθρώπου και της γης. Από την καλλιέργεια και τη συγκομιδή, μέχρι το εμπόριο και την κατανάλωση, αποτελούν τον βασικό κρίκο της ζωής. Η λαϊκή σοφία μέσα από τις παροιμίες μιλά για την αξία τους, την ανάγκη να τα εκτιμούμε και να τα χρησιμοποιούμε σωστά, καθώς και για τη σχέση τους με την τιμιότητα και την ποιότητα.

  • Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις. — Ο κόπος φέρνει καρπό.
  • Κάθε προϊόν στον καιρό του. — Η αξία του χρόνου στη συγκομιδή.
  • Ακριβά τα προϊόντα, φτωχά τα πορτοφόλια.
  • Ο τόπος φημίζεται απ’ τα προϊόντα του.

Οι παροιμίες για τα προϊόντα δείχνουν τη βαθιά σύνδεση του λαού με τη γη και τον μόχθο. Η αξία δεν βρίσκεται μόνο στην ποσότητα αλλά κυρίως στην ποιότητα, γιατί όπως έλεγαν οι παλιοί: «Καλό προϊόν κάνει καλό όνομα».

➤ Δείτε ολόκληρο το λήμμα: Παροιμίες για τα προϊόντα

➤ Δείτε επίσης το σχετικό  λήμμα: Παροιμίες για τις Πωλήσεις και το Εμπόριο


17 Αυγούστου 2025

Παροιμίες για τον Αύγουστο – Λαϊκή Σοφία και Ελληνική Παράδοση

Ελληνικές παροιμίες για τον Αύγουστο: για τον καιρό, τη σοδειά, τον τρύγο και τη λαϊκή ζωή. 

Άυλη πολιτιστική κληρονομιά.

Εικόνα με στάχυα και τον λαμπερό Αυγουστιάτικο ήλιο.

Ο Αύγουστος είναι ο τελευταίος μήνας του καλοκαιριού, γεμάτος από παραδόσεις, εορτές και γεωργικές εργασίες. Στη λαϊκή μας σοφία, υπάρχουν δεκάδες παροιμίες που συνδέονται με τον καιρό, τη σοδειά, τον τρύγο αλλά και τη ζωή της υπαίθρου. Στην ανάρτηση αυτή συγκεντρώσαμε τις πιο χαρακτηριστικές.

Παροιμίες για τον καιρό του Αυγούστου

  • Τ’ Αυγούστου ο δροσερός, χειμώνας δριμύς κι ανήμερος.

  • Αύγουστος και τράγος, πάνε μαζί.

  • Καλός ο Αύγουστος, μα φέρνει τον χειμώνα πίσω του.


Παροιμίες για τη σοδειά και τα αμπέλια

  • Αύγουστος παχύς, καλό χειμώνα να ‘χεις.

  • Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.

  • Του Αυγούστου ο ήλιος ζεματάει και τ’ αμπέλι ωριμάζει.


Παροιμίες για την καθημερινή ζωή τον Αύγουστο

  • Αύγουστος μήνας, άρχοντας – όλοι στον ήλιο ξαπλωτά.

  • Ο Αύγουστος φέρνει τη χαρά και η Παναγιά τη δίνει.

  • Αύγουστος, ο γδάρτης και χαραμήτης.

Συμπέρασμα

Οι παροιμίες του Αυγούστου αντικατοπτρίζουν την παρατηρητικότητα και τη σοφία των παλιών ανθρώπων, που συνέδεαν τον μήνα αυτόν με τον καιρό, τη γεωργία και την καθημερινή ζωή. Μέσα από αυτές διασώζεται η άυλη πολιτιστική μας κληρονομιά και ο τρόπος που οι παλιότερες γενιές βίωναν το καλοκαίρι και τον τρύγο.

Δείτε επίσης τη σελίδα μας Παροιμίες για τον Αύγουστο για μια πλήρη συλλογή.

30 Ιουλίου 2025

Ψι όπως ψυχή...

304 Παροιμίες που ξεκινούν από το Ψ


Παραδοσιακή γραφή του γράμματος ψ.

Το γράμμα Ψ μπορεί να εμφανίζεται σπάνια σε παροιμίες, αλλά οι λίγες που υπάρχουν είναι καίριες και γεμάτες νόημα. Από την ψυχή ως το ψωμί και τα ψέματα, η λαϊκή σοφία δεν αφήνει τίποτα ασχολίαστο.

  1. Ψάρια(47)
  2. Ψείρα(18)
  3. Ψέμα(82)
  4. Ψυχαγωγία(18)
  5. Ψυχή(21)
  6. Ψύλλος(8)
  7. Ψωμί(106)
  8. Ψώνια (4)


29 Ιουλίου 2025

Παροιμίες για σκύλους: Λόγος απλός, νόημα βαθύ

🐾 Παροιμίες για σκύλους: Λαϊκή σοφία με δόντια και ουρά


Λαογραφική εικόνα με σκύλο και καραβάνι σε παραδοσιακό ελληνικό τοπίο.

Στην ελληνική παράδοση, τα ζώα —και ιδιαίτερα ο σκύλος— έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις παροιμίες. 

Άλλοτε πιστός φίλος, άλλοτε σύμβολο αχαριστίας, εξουσίας ή πονηριάς, ο σκύλος αποτυπώνει λαϊκά συναισθήματα και εμπειρίες με τρόπο καίριο και αλληγορικό.

Σε αυτή τη συλλογή θα βρείτε δεκάδες παροιμίες με θέμα τον σκύλο, μαζί με αναλυτικές ερμηνείες που φωτίζουν το πνεύμα και την ειρωνεία της λαϊκής σοφίας.

 Από το «Ο σκύλος γλείφει το χέρι που τον χτυπά» ως το «Ψόφησαν τα σκυλιά που γαβγίζανε τ’ αφεντικά», κάθε φράση κρύβει και μια μικρή αλήθεια για τη ζωή.

📚 Ενδεικτικά περιλαμβάνονται:

  • Παροιμίες για πίστη, αχαριστία και εξουσία
  • Χιουμοριστικές και ειρωνικές ρήσεις για σχέσεις και συμπεριφορές
  • Συμβουλές «κρυμμένες» σε σκληρές εικόνες της υπαίθρου
🧠 Η γλώσσα μιλά για την κοινωνία. Μέσα από τον σκύλο, ο λαός σχολιάζει τον άνθρωπο.

Ετικέτες: #Παροιμίες #Σκύλος #ΛαϊκήΣοφία #ΕλληνικήΠαράδοση #ΠαροιμίεςΜεΣκύλους #Λαογραφία #ΓλώσσαΚαιΠαράδοση

28 Ιουλίου 2025

Ωμέγα όπως ωραίος...

 

Παροιμίες που ξεκινούν από το Ω 


Εικόνα με το γράμμα ωμέγα σε παραδοσιακή γραφή.

Το γράμμα Ω σηματοδοτεί το τέλος του ελληνικού αλφαβήτου, αλλά και την κορύφωση της σοφίας.

Εδώ συγκεντρώνονται παροιμίες που ξεκινούν από το "Ω" και αποτυπώνουν τη βαθιά και συχνά καυστική ματιά της λαϊκής παράδοσης.



#παροιμίες-από-το-γράμμα-Ω-ωμέγα

22 Ιουλίου 2025

Επιστημονικό άρθρο από το συνέδριο της Κρήτης για τις παροιμίες

 Η αλήθεια στον παροιμιακό και γνωμικό λόγο. 

Ο Αριστοτέλειος ορισμός για τις παροιμίες

Ο Αριστοτέλειος ορισμός για τις  παροιμίες σημαίνει:
Οι παροιμίες είναι μεταφορές από ένα είδος σε άλλο. Δηλαδή, οι παροιμίες λειτουργούν όπως οι μεταφορές στη γλώσσα: παίρνουν ένα χαρακτηριστικό ή μια κατάσταση από μια κατηγορία πραγμάτων (ένα "είδος") και το εφαρμόζουν σε κάτι άλλο διαφορετικό, για να εκφράσουν κάτι με τρόπο παραστατικό και εύστοχο.

Η προσπάθεια των μελετητών για τον προσδιορισμό του όρου παροιμία έχει αποδώσει μέχρι σήμερα έναν αρκετά μακρύ κατάλογο ορισμών. Από αυτούς άλλοι προέρχονται από συστηματικές μελέτες και άλλοι από ερμηνευτικά λεξικά γενικής χρήσης, που, ωστόσο, δίνουν το περιεχόμενο του όρου στην καθημερινή του χρήση.

Ο Μπαμπινιώτης υποστηρίζει ότι ....  Διαβάστε εδώ ολόκληρο το άρθρο